OP WACHT IN AMSTERDAM No.6 27 October 1944
Bevrijding van de Scheldemond naderbij.
De slag in het Zuiden van ons land heeft de laatste dagen goede vorderingen gemaakt. Het heele front is in beweging. Breskens is vast in geallieerde han- den, het nabij gelegen fort Frederik Hendrik is veroverd. Ostburg wordt van drie kanten aangevallen. De resten van de Duitsche troepen zijn op Cadzand teruggetrokken, waarnaar de Canadeezen thans oprukken. De Kreekraksdam tus- schen Zuid-Beveland en Noord-Brabant is volkomen in handen der Canadeezen. Bovendien is het eerste plaatsje op Zuid-Beveland, n.l. Rilland, bereikt.
De Duitschers op Zuid-Beveland en Walcheren zijn dus geheel afgesneden, de bevrijding van de Schelde-mond en het daarmee samenhangende ongehinderde ge- bruik van Antwerpens haven zijn daarmee belangrijk naderbij gekomen.
Belangrijke successen in Brabant.
's Hertogenbosch was Donderdagmiddag reeds bijna geheel gezuiverd van Duit- schers. De schade in de stad is zeer aanzienlijk. De bevolking heeft zwaar geleden, de St.Jan is er goed afgekomen.
De geallieerden hebben de zeer belangrijke overgangen over de Maas bij Hedel bezet. Ten Zuiden van Den Bosch rukken de Engelschen over een front van 25 Km breedte op in de richting van Tilburg, waarvan zij nog slechts 2 Km ver- wijderd zijn. Reeds werden Best, Oirschot, Moergestel, Boxtel en Esch bevrijd. Ten Zuiden van Tilburg staan de oprukkende troepen bij Goirle. Verder naar het Westen zijn de geallieerden de stad Breda tot op 3 Km ervan genaderd. Tusschen Roosendaal en Bergen op Zoom staan de Canadeezen op een afstand van 5 Km ongeveer van beide steden.
In West-Brabant en Zeeland staan nu nog ongeveer 70.000 Duitschers.
In het "Oranje-Bulletin" lezen wij over Het belang van de haven van Antwerpen, dat naar schatting van een Engelsch deskundige een divisie van 10 tot 20 duizend man een dagelijksche aanvoer nodig heeft van 600 ton. Aangenomen mag worden, dat er van de 2 tot 3 mil. geallieerden in het Westen, na aftrek van de eenheden welke niet aan het front staan en die welke bij de luchtmacht behooren, 100 divisies, dat is 1 à 1,5 mill. man aan of achter het front onderhouden moeten worden, waarvoor dus dagelijks een aanvoer van 60.000 ton noodig is. Hiertoe moet men de beschik- king hebben over 15.000 vrachtauto's. Dit aantal dient echter nog vermenig- vuldigd te worden met het aantal dagen, noodig voor de heen- en terugreis en voor eventueele reparaties. Stelt men dit aantal op acht, dan komt men tot een aantal van 120.000 vrachtauto's, alleen voor dagelijkschen aanvoer, dus zonder rekening te houden met de voorraden voor een groot offensief.
Aangezien het meeste materiaal nog steeds moet komen van de haven van Cher- bourg en de enorme geïmproviseerde havens aan de Normandische kust, springt het belang van het bezit van de haven van Antwerpen direct in het oog. Zij ligt vlak bij het front en is weinig beschadigd. Zij had in vredestijd een laad- en losvermogen van 50.000 ton per dag. Voor de operaties in Nederland is het gebruik van Antwerpens haven natuurlijk van bijzonder groot belang.
De Duitschers in Nederland zitten niet alleen dicht bij de Duitsche indu- striegebieden, maar hebben ook in ons land groote depots aangelegd met het oog op de mogelijkheid van geallieerde landingen. De geallieerden moesten en moeten nog alles steeds aanvoeren over honderden kilometers en de Duitschers hebben alles bij de hand.
Russische successen in het hooge Noorden en op den Balkan.
Volgens speciale dagorders van Maarschalk Stalin zijn Kirkeness en 30 andere plaatsen in Noorwegen veroverd en is Transsylvanië volkomen van Duitsche en Hongaarsche troepen gezuiverd.
Kirkeness was de voornaamste Duitsche vlootbasis in het hooge Noorden; ook zijn er ijzermijnen bij het plaatsje. De Russ. opmarsch in Noorwegen geschiedt met volledige instemming van de Noorsche regeering. Binnenkort zullen ook Noorsche troepen aan de operaties deelnemen.
Nu Transsylvanië van Duitschers is gezuiverd, is Roemenië dus geheel bevrijd. Toch hebben de Roemenen verklaard, dat zij door zullen vechten totdat de Duitsche en Hongaarsche legers verslagen zijn. Over de geheele Oostgrens van Hongarije trekken nu Russische en Roemeensche troepen het land binnen.
-o-
-2-
"LICHT" over Sassen.
Er waait een nieuwe wind door het Holdert-concern! De oud-SS-Oost- frontstrijder, directeur bij erfopvolging "Hakkie" Holdert heeft een einde gemaakt aan het hoofdredacteurschap der "oude garde", van den zittenblijver-met-goede-bedoelingen: Fraenkel.
Een zekere heer W.Sassen leidt thans de Telegraaf ten grave. Bij het Nieuws van den Dag berust bij den heer C. v. d. Heyden de zware taak, Nederland vertrouwd te maken met het credo van den Nieuwen Tijd. We moe- ten schromelijk in gebreke blijven bij de vervulling van onze plicht, den lezer in te lichten omtrent de antecedenten van deze steunpilaren van Germanje. We kennen ze niet, ongetwijfeld tengevolge van ergerlijke onbelezenheid, maar de lust ontbreekt ons, door te dringen in de bas- fonds der SS-PK-verslaggeverij. We hopen van harte, dat de heeren met roem beladen zijn teruggekomen van het een of andere strijdtoneel, waar zij krachtens hun nationaliteit niets te maken hadden. Wij gunnen hun het lijkenloof met en zonder zwaarden en hopen slechts, dat hun de door- gaans posthuum toegekende briljanten niet onthouden worden.
Belangrijker is de vraag, wat deze Dunkelmänner nu eigenlijk bij de twee meest gelezen dagbladen komen uitvoeren. En het heeft er allen schijn van, dat in dit opzicht de kaarten reeds op tafel liggen. De Te~ legraaf bevat de laatste weken bij voortduring de gewone, niet zeer le- zenswaardige hoofdartikelen, die men zich per meter door de Duitsche volksvoorlichters kan laten leveren. De heer v. d. Heyden is in dat op- zicht beslist geen trouvaille.
Zijn groote verdienste is, dat hij het laatste argument om op deze krant geabonneerd te blijven, te niet doet. Velen hielden de Telegraaf aan in de illusie, dat deze krant tenminste een beetje minder onder Duit- schen invloed stond. Daarover kan nu geen twijfel meer bestaan; om den kachel aan te maken, levert het blad te weinig papier; en de bonnenlijst krijgt men beter en sneller van zijn winkelier.
Belangwekkender is het experiment met den heer Sassen van het Nieuws van den Dag. In een tweetal artikelen, onder het opschrift "Licht" geeft deze zijn meeningen ten beste over de schrille tegenstellingen in de maat- schappelijke verhoudingen, geaccentueerd door de kolenschaarschte en het Stroomlooze Tijdperk. Vriend Sassen is bijzonder begaan met het lot van Jonge Moeders. En bijzonder gebeten op de bezitters van sardines in olie, brandhout, petroleum, schoone luiers, veiligheidsspelden, toiletzeep en andere accommodaties.
Dat siert hem, en vermoedelijk heeft hij er den leeftijd naar, boven- dien de meening voor te staan, dat bejaarde lieden, althans voor zooveel zij in de Apollolaan wonen, eigenlijk geen recht van bestaan, laat staan recht op sardines, luiers en toiletzeep hebben. Sassen - wij zullen hem noemen: Willem de Rechtvaardige - meent nu dat het hoog tijd wordt, dat de ziedende volksmassa's zich op de Apollolaan werpen en den bewoners aldaar de kaarsen en petroleum uit de jichtige plutocratenvingers en de veilig- heidsspelden van de joodsch-bolsjewistische dollar-borstrokken te grissen. De luiers kunnen zij uit de ouden-van-dagen-kamferkisten opdiepen en bij het vertrek de zeep meenemen van het fonteintje bij het toilet - of ge- bruikt meneer Sassen onder vrienden soms een woord dat meer volksch klinkt?
Het dient gezegd te worden, dat wij bij den handel in verlichtingsarti- kelen dagelijksch weinig zielverheffende dingen kunnen beleven. Het valt evenmin tegen te spreken, dat het leven voor de armen ondraaglijk wordt, terwijl de rijken zich dikwijls nog zeer wel kunnen voorzien. De verdee- ling der maatschappelijke schatten, ja zelfs van de noodzakelijkste zaken, laat al lang veel te wenschen over. Zelfs SS-1 pk Sassen moet het weten, want in zijn journalistenclub in den Haag kan hij weer eten, blijkens een officieele circulaire, "zonder bonnen". Stamppot?
Volksgenosse Sassen heeft natuurlijk gelijk met zijn stilzwijgende be- schuldiging, dat de Volksdienst schromelijk tekort geschoten is door niet tijdig maatregelen te nemen. Maar in tegenstelling tot hem wisten wij dit reeds lang. Daar zit hem echter de kneep niet!
-3-
De kneep zit hem hier, dat kameraad Sassen er op uit is, relletjes aan te blazen. Onlusten in Amsterdam, hoe ook verwekt, geven onoverzien- bare mogelijkheden tot "ingrijpen". Afgezien van de kansen voor de bond- genootelijke scherpschutters van den heer Sassen; afgezien van de kansen op plundering en geweldpleging, waarop Sassen's kornuiten bij de Land- wacht zoo tuk zijn; afgezien van alles streeft deze heer naar verdeeld- heid tusschen de Nederlanders. Om deze verdeeldheid is het heer Sassen te doen. Ziet daar een nieuw 'geheim wapen'. Een Engelsche uitdrukking luidt "with fair or foul means". Van "fair" heeft Sassen geen kaas gegeten. Doch wat "foul" is, weet hij! "Holland stinkt naar N.S.B. zong een illegaal dichter. Ja, Holland stinkt naar Sassen!
-o-o-o-
ZWARTE ZIELEN.
De handel is ons volk ingeboren. Mede daardoor zijn wij groot geworden en dat is goed. Doch al te veel wordt vergeten, dat er een hemelsbreed verschil is tusschen handeldrijven en het "de broodkorf hoog houden".
Het heeft geen zin, den menschen te verbieden, clandestien te koopen. De rantsoenen zijn te laag, veel te laag, er dreigt alom, en er is reeds op veel plaatsen en in veel gezinnen HONGER. Bovendien is het geen zonde, in een samenleving waarin de verdeeling van het noodigste ontwricht is en onrechtvaardig geschiedt, voor zichzelf te zorgen. Als de overheid te kort schiet, moet men zichzelf helpen.
Dit is een excuus voor den kooper. Zelfs voor den kooper, die een schandelijken prijs betaalt. Het is echter nimmer een excuus voor den VERKOOPER, die een schandelijken winst maakt!
Wie tijdig petroleum spaarde, behoeft geen verontschuldiging. Doch wie thans zijn gespaarde petroleum voor twintig, dertig gulden verkoopt, is een misdadiger.
Wie boter en vet bewaarde, handelde wijs. Wie boter en vet produceert buiten een voor "export" en Wehrmacht werkend distributiesysteem om, han- delt goed. Doch wie er thans de hongerenden grof voor laat betalen, is een schurk.
Dit is ons heilige ernst. En men meene niet, dat wij het zullen laten bij een waarschuwing. Of bij waarschuwen alleen!
-o-o-o-
BLIJFT OP UW HOEDE!
De menigvuldige geruchten over de vorderingen van arbeidskrachten door den vijand hebben in de stad een ware razzia-psychose ontketend. Op het oogenblik dat wij dit schrijven, zijn de Duitschers te Amsterdam echter nog niet tot spectaculaire verrichtingen op dit gebied overgegaan. Velen vinden hierin een aanleiding om alle geruchten over voorgenomen straat en huis-aan-huis razzia's als nonsens te bestempelen en alle in acht geno- men reserve te laten varen.
Wij betuigen, zonder de geruchten-epidemie in de hand te willen wer- ken, met klem, dat uiterste voorzichtigheid geboden blijft. Dat wij nog een en ander van den vijand te wachten hebben is zeker; het zou dwaasheid zijn door het nalaten van alle persoonlijke veiligheidsmaatregelen zijn opzet te vergemakkelijken. In dit verband wordt er nogmaals op gewezen, dat personeel in overheidsdienst erop bedacht dient te zijn, dat de Duit- schers hen wellicht door valsche voorspiegelingen in hun fuik zullen trachten te lokken. Als men wordt opgeroepen zich te melden voor een "Ausweis" tot vrijstelling van arbeidsdienstplicht zij men dubbel op zijn hoede.
-o-o-o-
NIET de spoorwegstaking, maar de Duitsche plundertochten, bezetting en uithongeringspolitiek zijn de oorzaak dat wij verstoken zijn van gas en electriciteit en kolen, en dat wij voor nijpend voedselgebrek staan. Wij weten volstrekt zeker, dat de Duitschers verboden hebben kolenvoorraden in Amsterdam aan te leggen. Natuurlijk houden wij vol. Wij hebben harde koppen.
-4-BERIJMDE INTERVIEWS over NEERLAND'S TOEKOMST.
Met een KAMERLID: Met een BEDACHTZAAM BURGER: Als maar eerst op de Witte Ik heb den oorlog lang in angst gezeten de Hollandsche vlag Je weet niet wat de gulden waard zal Weer in top waait is Holland zijn; behouden. Een mensch z'n beste vriend is toch Als ik eerst maar op 't Binnen- zijn eten, hof 't woord vragen mag, 't Is maar een onrust voor wie binnen Is het Vaderland weer zijn! bij het oude. Ik heb wel eens wat illegaals gelezen Als maar eerst weer 'n ouder- En nu en dan wel eens wat zwart gedaan, wetsch Kamerdebat Die onderduikers moesten wijzer wezen, met partij-domestieken Mijn oudste meldde zich vrijwillig aan. met dertig critieken met veertig replieken Als ze me nu m'n geld maar laten houden. met vijftig duplieken; Ik ben niet jong en denk aan mijn met de deftige fracties bedrijf, met oogspiercontracties; En met dien onzin van een Indisch leger met onwrikbare stijlen blijven ze mij het beste van mijn lijf! principieel, zonder feilen; met de remlooze rooien De Russen klaren het wel met de moffen, anti bisschop en fooien; Japan krijgt van de Yankees op zijn met sociaal-democraten kop, die met Paschen zoo praten; En als we met een Britsche leening, Als maar eerst eens zoo'n boffen, degelijk Kamerdebat Dan zijn m'n aandeeltjes er gauw weer Van vier maanden drie weken bovenop. weer plaats heeft gehad; -o- Als we eerst weer niet "doen" maar wel praten, want dat, Als u me vat, Is in Holland pas wat! Met een ONBEKENDEN SOLDAAT: Wij zullen steen voor steen moeten herbouwen En voet voor voet herscheppen dit, ons land. Er zal geen tijd voor rusten zijn, voor rouwen. voor wij herwonnen hebben Nederland. Die grijze havens en de groene weiden, der steden pracht, 't is in den nacht vergaan; wij zagen bij 't ontwaken tot 't verbeide nog slechts een rookpluim aan den einder staan. Dit is dus alles wat ons is gebleven: de overspoelde grenzen, 's hemels blauw, en U, Oranje, en dubbel waard ons leven: de onvergankelijkheid van Uwen trouw. Doch eens zal hier het land zich groen weer tooien En nieuwe steden rijzen zonder tal en zal een vrije vlag zich weer ontplooien en vrije schepen meren aan den wal. Eerst dan mag dit, ons land, ons land weer heeten Opnieuw ontwoekerd door onz' eigen hand Maar dan ook zullen wij met fierheid weten: Dit is ons onvervreemdbaar Nederland. -o-Het bekende geschrift van André Maurois: "Het Treurspel van Frank- rijk" is eerstdaags weer verkrijgbaar. U kunt het reeds nu bestellen bij onze agenten.
-o-
-5-
De regeering heeft haar belofte om de rechterlijke macht te zuiveren wel zeer snel ter hand genomen, door den Hoogen Raad op non-actief te stellen. Zij kon dit doen, aangezien de Raad tegenwoordig in Nijmegen ze telt. De regeeringsmaatregelen zijn drastisch genoeg, immers is de presi- dent ontslagen evenals de raadsheeren Helb en van Lunteren, terwijl drie andere geschorst zijn en de overigen hun functie niet mogen uitoefenen.
Wij juichen dezen stap toe, aangezien vertrouwen van het volk in de rechterlijke macht een levensvoorwaarde is voor den rechtsstaat. Dit ver- trouwen is ernstig geschokt, doordat de rechterlijke macht allerminst een principieele houding heeft aangenomen tegenover den bezetter en zijn handlangers - de uitzonderingen natuurlijk daargelaten - en zich heeft laten harceleeren door N.S.B.ers. Zij had dit niet mogen accepteeren en de H.R. had hierin het voorbeeld moeten geven, maar liet het na. Toen de raadsheer Visser werd ontslagen, omdat hij een Jood is, trad de H.R. niet en bloc af. Het is ons bekend, dat de ontslagen raadsheer zijn collega's adviseerde o.m. geen consequenties te trekken uit zijn ontslag, maar dit is geen excuus om geen consequenties te trekken en lafhartig te blijven zitting nemen.
En toen de beroemde professor Meyers, Hoogleeraar in het burgerlijk recht te Leiden, ontslagen werd, omdat hij een Jood is, ook toen trad de H.R. niet af, ofschoon Meyers de bijnaam heeft: "de Hoogste Raad", wegens zijn superieure juridische conclusies, welke de H.R. zeer dikwijls volgde. Het is goed, dat de regeering reeds thans begonnen is; zij moet verder gaan. Karakterloozen en zwakkelingen behooren niet thuis in de rechter- lijke macht, evenmin als landverraders.
Evenals Duitschland gaat thans ook Japan de militaire katastrophe te- gemoet. De landing op de Philippijnen beteekent het begin van het in stuk- ken slaan van het "groot-Aziatische" rijk, want is de bekroning van den stoot via de Marshall-eilanden, Carolinen, Mariannen, welke stoot de aan- vulling is van die via de Salomonseilanden, Nieuw-Guinea, Molukken in de richting van Indonesië.
De Japanners kunnen hun nederlagen niet verkroppen en phantaseeren o- verwinningen. Reeds maanden geleden schreef het Spaansche fascistenblad "Arriba", dat geenerlei waarde gehecht kon worden aan de Japansche commu- niqués. De Japanners liegen erbarmelijk slecht, veel en veel slechter dan de Duitschers, ofschoon het geschrijf dezer laatsten om de vlucht der Ja- pansche vloot bij Formosa om te liegen tot een nederlaag der Amerikanen, wel erg armzalig aandoet.
Zij stellen de Amerikaansche overwinning voor als een verkiezingspro- pagandamanoeuvre voor president Roosevelt. Maar deze groote figuur heeft geen leugens van noode.
Humoristisch is het telegram, dat de bevelhebber der "vernietigde" A- merikaansche vloot zond aan den opperbevelhebber admiraal Nimitz: "Ben met mijn gezonken schepen op de vlucht achter de Japs aan". Het gaat goed, zeer goed in het Verre Oosten. De Amerikaansche "neder- laag" (er was liefst een heele vloot vernietigd) had tot gevolg de Ameri- kaansche landing op de Philipijnen, waar in enkele dagen meer dan honderd- duizend man aan land gezet werden onder persoonlijk bevel van generaal MacArthur. Hoe meer dergelijke overwinningen de Jap's boeken, des te snel- ler het land van de rijzende zon verandert in dat van de ondergaande, tot heil der menschheid.
Inmiddels heeft in de Philippijnsche wateren een zeeslag plaats gevon- den, waarbij drie Japansche eskaders betrokken waren. Hedenmiddag, 26 Oc- tober meldde de B.B.C. dat de Japanners op de vlucht zijn, na zware ver- liezen geleden te hebben. De overmachtige Amerikaansche vloot zou veel grootere verliezen hebben kunnen lijden dan de Japanners, maar de verhou- ding is andersom.
De rijzende zon daalt in de Stille Oceaan.
-o-
-6-
Uit de illegale pers.
Wij ontvingen twee nummers van "De Nederlandsche Gedachte", waarin wij een scherpen aanval lezen op de door onze regeering genomen strafmaatre- gelen tegen collaborateurs en landverraders, een kwestie waarover wij reeds gediscusieerd hebben met "Trouw". Het spijt ons te moeten consta- teeren, dat "De Nederl.Gedachte" de regeering bestrijdt in een insinuee- rende terminologie, welke niet door den beugel kan. Groote woorden als "po- litieke inquisitie" en verwijzing naar de strafzaak van der Lubbe en naar de nazi-ideologieën zijn volkomen misplaatst. Onwillekeurig vragen wij ons af of misschien onze minister van Justitie persona non grata is bij de re- dactie van "De Nederl.Gedachtel". Z.Exc. toch heeft niet anders gedaan dan de bestaande bepalingen i.z. hoog- en landverraad nader precisieeren en uitwerken, waarbij om al te gemakkelijke juridische mazen te sluiten art.1 van het W.v.Sr. buiten werking gesteld is t.a.v. deze nieuw geregelde materie. Wij hebben dit onderwerp reeds besproken en zullen er dus niet verder op ingaan, doch beoogen slechts verzet aan te teekenen tegen in den grond der zaak oppervlakkige critiek, die bovendien alleen maar negatief is.
Tenslotte nog dit: Laat de redactie van "De Nederl.Gedachte" indachtig zijn aan de bekende woorden: L'art est difficile, la critique est aisée, vooral de eenzijdige, negatieve critiek.
-o-
FRONTNIEWS (vervolg)
Hevige luchtaanvallen op Duitsland. enz.enz.
Vernietigende nederlaag der Japansche vloot.
De Japansche vloot heeft in de wateren der Philippijnen een vernietigend nederlaag geleden. Generaal MacArthur is zelfs van meening dat deze vloot daardoor voorgoed buiten staat is beslissend in den oorlog in te grijpen. De Japanners hadden hun strijdkrachten in drie eskaders verdeeld. Het eer- ste eskader voer uit de richting Formosa naar het Zuiden, de beide andere vlootafdeelingen stoomden in Westelijke richting, ten Noorden, resp. te Zuiden der Philippijnen. Het eerste eskader werd eerst door vliegtuigen vervolgens door de vloot aangevallen. De beide andere eskaders waagden zich, wonderlijk genoeg, in de nauwe zeestraten der Philippijnen. Het stond Donderdag reeds vast, dat in totaal 27 schepen, waaronder vliegtuig- kampschepen en slagschepen, tot zinken werden gebracht of zwaar werden be- schadigd. Pearl Harbour en de slag in de Javazee zijn gewroken.
Nederlandsch Gestapoman in Frankrijk gearresteerd.
Uit Parijs wordt gemeld dat in het Oostelijk deel van Frankrijk een Neder- landsche industrieel, genaamd van Houten, is gearresteerd, die in Frank- rijk een belangrijke functie bij de Gestapo bekleedde.
Laatste berichten uit Nederland.
Vught bevrijd. Ten O. van Tilburg over het Wilhelminakanaal en de stad be- reikt. Op Z.Beveland 5 km ten W. van Rilland. Straatgevechten in Oostburg.
"OP WACHT IN AMSTERDAM" groeit niet aan een boom! Dit is een waarheid die velen gemakshalve over het hoofd zien. Evenals tevoren is er voor ons blad geld noodig.
Meer nog dan dààrvoor is er geld noodig voor de doeleinden, waartoe ook
vroeger reeds het grootste deel onzer inkomsten werden besteed. Voor die gevallen, waarvoor hulp overbodig werd, traden er meer dan tevoren in de plaats, waar hulp dringender, en om dringender reden, geboden was.
Het is voor onze verspreiders geen aangename taak, onze lezers telkens te "manen". Men vraagt het tenslotte niet voor zichzelf.
Voldoet daarom spontaan Uw bijdrage. Bedenkt, hoe velen uwer ons in den steek lieten, en geeft, zoo het u mogelijk is, ook met terugwerkende kracht.
-o-