DE NIEUWE AMSTERDAMMER
             Voortzetting van OP WACHT in AMSTERDAM
No.12                                                     10 November 1944
--------------------------------------------------------------------------
                          FRONTNIEUWS
Nederland
Op Walcheren en aan de Zuid-oever der Maas worden de laatste Duitsche weerstandsnesten geliquideerd. Vrouwenpolder in het Noorden van Walcheren is bevrijd. Sinds het begin van den strijd om de bevrijding van Antwerpen, zijn door de 21e geallieerde legergroep ongeveer 40.000 gevangenen gemaakt.

Westfront
Het derde Amerikaanse leger heeft tusschen Metz en Nancy op een 40 km breed front een nieuwen aanval ingezet. Na het overschrijden van de Seylle, is een voortgang van ongeveer 57 km gemaakt, 14 plaatsen werden bevrijd; eenige honderden gevangenen werden binnengebracht! Ten Zuid-Oosten van Aken hebben de Amerikanen ondanks hardnekkigen Duitschen tegenstand eenig terrein gewonnen.

Luchtfront.
Hevige luchtaanvallen hebben plaats gehad op oliefabrieken en spoorwegdoelen, o.a. op Homberg (Ruhrgebied) en de Leuna-Werke en op de rangeerterreinen van Reine. Mosquito's bombardeerden Hannover. Spoorlijnen in Nederland zijn even- eens aangevallen, o.a. bij Amersfoort, Zwolle en Apeldoorn.
In Joego-Slavië zijn de Duitsche terugtochtwegen gebombardeerd.

Oostfront.
Hevige gevechten hebben plaats ten Zuiden van Boedapest, waar hevige regenval de operaties belemmert.
Joego-Slavische patriotten hebben Skopje en de Duitsche kernstelling Knin omsingeld.
Ivalo, tusschen Rovaniemi en Petsámo is door de Finnen bevrijd.

Verre Oosten.
Op Luzon is de groote haven Manilla aangevallen, waar treffers werden geplaatst op 5 oorlogsschepen. Tevens werden 440 Japansche vliegtuigen op de grond en in de lucht vernietigd.

Deensche patriotten weren zich.
Vijf Deensche patriotten hebben zich meester gemaakt van de groote spoorwegveerboot. Zij kwamen langszij en overrompelden de 27 opvarenden. Daarna brachten zij de boot naar de Zweedsche haven Helsingborg.
Anderen deden een aanval op het grootste Duitsche vliegveld in Denemarken, bij Aalborg, vernielden een loods met Junker-toestellen en beschadigden een andere loods zwaar. Verscheidene Duitsche officieren kwamen om het leven.

Thorez naar Frankrijk terug.
De Fransche provisorische regeering heeft den communistenleider M. Thorez amnestie verleend. Thorez zal dezer dagen uit Moskou naar Frankrijk terugkeeren, teneinde zitting te nemen in het Fransche parlement.

België.
De Belgische minister van Justitie deelde mede, dat reeds meer dan 900 vonnissen zijn uitgesproken over collaborateurs en landverraders. Tot nu toe zijn meer dan 56.000 arrestaties verricht.

Roosevelt herkozen.
Alhoewel de juiste cijfers nog niet bekend kunnen worden gemaakt, staat reeds vast dat Roosevelt voor de vierde maal herkozen is. Volgens de laatste berichten neemt de voorsprong van Roosevelt nog steeds toe. Ook in Het Huis van Afgevaardigden en in de Senaat hebben de democraten zetels gewonnen.
                                -o-

Onze uitgaven stijgen met den dag. Wilt U er aan meewerken, onze inkomsten eveneens omhoog te brengen? Bezorgt ons dan nieuwe-abonnees en verhoogt, zoo mogelijk, Uw eigen bijdrage.
                                -o-

                                        -2-
                          DE STEILE WEG   (III)
                                       Aaneensluiting der.
                                       verwante volkeren.
De wereld is, zeiden wij in een vorig nummer, m i s s c h i e n rijp voor de vorming van een internationaal statengerecht, doch beslist n i e t rijp voor de vorming van een wereldparlement.
Dit beteekent dus, dat wij met de vorming van een wereldparlement moeten wachten, tot de staten en hun burgers er wel rijp voor zijn, omgekeerd de vorming van een wereldgerecht niet mogen uitstellen. Intusschen is er in het woordje "misschien" al eenige twijfel tot uiting gekomen; het is een twijfel die menigeen zal voelen.
De kwestie is namelijk, dat er een aantal staten is, die duidelijk nog niet rijp zijn, en anderen, die er wel rijp voor zijn.
Het is de onvergeeflijke fout van Genève geweest, dat men zich de vraag van het "rijp zijn" niet gesteld heeft. Men kan in een conferentie van slavinnen- handelaars, haremhouders, zendelingen en afschaffers van het huwelijk niet met vrucht onderhandelen over herziening van het huwelijksrecht. Men kan evenmin uit de aanhangers dier verschillende overtuigingen een rechtbank samenstellen, om het huwelijksrecht te handhaven. Beraadslagen zoowel als von- nissen veronderstelt, dat de raadsleden geestelijk elkander verstaan.
Dumbarton Oaks beoogt bovendien niet slechts een rechtbank te zijn, doch ook een politie. Dat beteekent, dat bepaalde beslissingen desnoods met kracht afgedwongen zullen worden. Dat beteekent op zijn beurt, dat de deelnemers in Dumbarton Oaks zich van te voren zullen verplichten tot het gemeenschappelijk nemen van bepaalde maatregelen.
Het ligt voor de hand, dat alleen die staten "rijp" zijn voor Dumbarton Oaks, die bereid en in staat zijn, aangegane verplichtingen na te komen, en zichzelf aan erkende normen te houden. Welke staten zijn dat? Er was een tijd, dat men geloofde, dat de scheidingslijn eenvoudig lag bij "democratisch" en "autocratisch". Inderdaad, "democratie" is hier een minimumeisch. Een staat, geregeerd door een despoot, bestaat internationaal gesproken alleen uit dien despoot. Doch we hebben enkele ervaringen, ook met democratieën opgedaan, die ons doen gelooven, dat de scheidslijn niet zoo eenvoudig ligt. De garanties aan Tsecho-Slowakije ... ?
Het heeft geen enkelen zin, het ledental van het wereldgerechtshof uit te breiden tot die staten, op wier woord men, om welke redenen ook, geen staat kan maken. Het eenige, wat noodig is, is een organisatie die krachtig genoeg is, zijn beslissingen op te leggen, en welker leden erkend gewend zijn, die zaken welke zij uitdrukkelijk op zich nemen, ook uit te voeren.

Immers, het gerecht van Dumbarton Oaks is er, en moet er zijn, voor de rechtshandhaving, niet voor de rechtsvorming!
De rechtsvorming dient te komen van een internationale "Verständigung", een nauwer internationaal contact, een juister internationaal begrip. Dat kan, op den duur, leiden tot een permanent internationaal congres, een soort wereldparlement. Het moet, reeds oogenblikkelijk , begonnen worden op kleiner schaal. De ontwikkeling der menschelijke samenleving toont door de heele geschiedenis heen een tendens tot samensmelten. Eerst sluiten zich steden tot provincies of gewesten aaneen, gewesten tot landen. Steeds maakt het "particula- risme", het individualisme, plaats voor grooter verband. De ontwikkeling is oud, en zij is nog lang niet ten einde!
Naarmate de verschillen, de tegenstellingen tusschen naburen vervagen, ligt de weg meer open tot aaneensluiting. Er zijn tijden geweest, waarin nabuursteden elkander beoorloogden. De inwoners waren toen vreemden voor elkaar. Geen Nederlander zal er thans meer aan denken, de Theems op te varen met geladen kanonnen en rookende branders.
Het zal de groote winst van dezen oorlog zijn - en dan wel duur gekocht - indien uit deze smeltkroes een nauwere aaneensluiting van landen, die duidelijke verwantschap hebben, geboren wordt. Wij denken niet aan "wereldburgerschap". Zelfs niet aan een verzamelnationaliteit van Europeanen. Dat alles

                                -3-
ligt te ver weg. Wij denken zelfs niet aan een vereenigd staatsburgerschap van Nederlanders en Belgen. Doch wij weten heel zeker, dat de aaneensluiting van landen tot landenblokken, met in-stand-houding der nationaliteit, de logische ontwikkeling der geschiedenis is.
  Het zou dwaasheid zijn, een dergelijke aaneensluiting te forceeren, of haar te forceeren tusschen volkeren, die elkaar nog tamelijk vreemd zijn. Doch er zijn in Europa reeds verwantschappen, zoo groot en treffend, dat verschillen op den achtergrond komen.
                                -o-

SPANJE. Er is den laatsten tijd veel gerucht om Spanje. Natuurlijk weet de nazipers, waartoe ook de z.g. legale Nederlandsche behoort, niet anders te vertellen, dan dat de communisten de macht in Spanje aan zich willen trekken met behulp der Fransche communisten. Wat zou het nazidom moeten beginnen zonder de communisten?
    De buitenwereld echter loopt er niet in. Franco praat zich momenteel heesch om de wereld te overtuigen, dat hij een raszuivere democraat is, en slechts bovendien goed katholiek en anti-communist. Maar niemand gelooft hem en in de Engelsche pers wordt ruimschoots den draak met hem gestoken.
    Franco was een vriend van Hitler en Mussolini; met de hulp van fascisten en nazisten heeft hij zijn autoritair régime gevestigd; hij wil niets weten van verkiezingen en parlement en wanneer hij schermt met "het katholieke principe", dan bedoelt hij daarmede dat van 1568.
    Churchill heeft eens in het Lagerhuis zijn erkentelijkheid uitgesproken over het feit, dat Franco zich afzijdig heeft gehouden, toen de Britten in N.Afrika in een hachelijke positie verkeerden. Maar het Lagerhuis heeft den premier daarover duchtig de les gelezen.
    President Roosevelt heeft destijds verklaard, dat de verbondenen niet zullen toestaan, dat ergens ter wereld nog een fascistisch régime blijft bestaan.
    Het behoeft ons dus niet te verwonderen, dat Franco onrustig wordt en zijn afkomst en vrienden tracht te loochenen.
    Des te erger wordt zijn positie, nu in Frankrijk de Spaansche uitgewekenen plannen beramen om in Spanje een omwenteling te bewerkstelligen. Op hulp van Italië en Duitschland behoeft hij niet meer te rekenen, maar evenmin op een herhaling van de erbarmelijke politiek der democratieën van voor 1939. De wereld is heel erg wakker geschud en zal dankbaar zijn, wanneer Franco denzelfden weg gaat als Mussolini en Hitler.
    De wereld heeft genoeg van autoritaire regeeringen en dictatoren, van vrijheids- en menschenmoordenaars. Zij wil licht, lucht en leven.
    Maar het Spaansche volk zal moeten toonen, dat het dit ook wil. Dit inzicht leeft onder de uitgeweken, die volgens de B.B.C. in Toulouse o.a. zeiden, dat het de plicht is van de Spanjaarden om hun land te redden van het fascisme. "Wij weten", zei een spreker, "hoezeer wij afhankelijk zijn van de steun der democratische volkeren, maar wij weten ook, dat de bevrijding het werk moet zijn van het Spaansche volk."
    Aan het Spaansche volk Franco's leugens te ontmaskeren en den leugenaar te vernietigen. De democratiën zullen gaarne helpen.
                                -o-

LAATSTE NIEUWS. Op Walcheren en ten Zuiden van de Maas is de Duitsche weerstand geëindigd.
Het Amerikaansche 3e leger heeft zijn front tot 80 km uitgebreid, van de Luxemburgsche grens tot het Marne-Rijn-kanaal. 2000 Vliegtuigen ondersteunden dezen aanval door een bombardement op Metz en Saarbrücken.
Atlee, de plaatsvervangend 1e minister, heeft gisteren in het Lagerhuis medegedeeld, dat de Britsche regeering de eisch der Ned. regeering inzake annexatie van Duitsch grondgebied zal steunen, wanneer deze laatste mocht meenen die eisch cathegorisch te moeten stellen.

                                -4-
                      EER VERLOREN, AL VERLOREN.
    De Duitsche militairen zijn volgeplakt met Hoheits-Abzeichen, maar de eenige waarlijke hoogheid van den militair n.l. de krijgsmanseer hebben zij verloren.
    De Duitsche officierskaste was een stand, die prat ging op zijn eer en het grootste ontzag voor zich opeischte, vaak zelfs tot het ridicule toe. Dit alles is voorbij.
    Een officierscorps, dat zich schuldig maakt aan "zwijntjesjagen",     inbraak en straatroof, aan mishandelingen van onschuldige burgers incl. vrou- wen en kinderen, bezit geen eergevoel meer.
    Natuurlijk zullen er nog zijn van de oude school, die met leedwezen den gang van zaken gadeslaan, maar ook zij hebben Hitler gevolgd en zich overgeleverd aan zijn immoraliteit; ook zij hebben zijn practijken tot het aankweeken van laffe gemeenheid overgenomen, of in elk geval geduld en er in zooverre in toegestemd.
-     Eerloosheid en lafheid zijn de voornaamste kenmerken
-     van het nationaalsocialisme, dat altijd enkelingen of
-     kleine groepjes uitkoos om ze door velen te doen mishan-
-     delen of dooden.
Heel het Duitsche volk werd opgehitst tegen enkele honderdduizenden Joden. Een dozijn S.S.mannen was dapper genoeg om een enkelen communist of jood of pacifist, mits ongewapend, te mishandelen. En deze "heldendaden" werden verheerlijkt als wonderwerken van een heerenras.
    Het neertrappen van het door allen verlaten Tsjecho-Slowakije werd     gevierd als een groote militaire overwinning. Dito de overgave van ons land en de ineenstorting van het door en door gecorrumpeerde en innerlijk verbrokkelde Frankrijk, dat niet door strategie of militair genie, maar door het walgelijkste verraad en de ergelijkste kortzichtigheid in eigen land ten onder gebracht werd.
    Het Derde Rijk kan niet bestaan zonder verraad.
    Berlijn bralde, snoefde, moordde, stal, brandschatte en loog     allererbarmelijkst.
    Toen de nederlagen begonnen, werd alles ontkend, verwrongen, want laffe leugenaars kunnen hun nederlagen niet toegeven. Het O.K.W. zond de belachelijkste oorlogscommuniqué's de wereld in - en het officierscorps slikte, loog mede en gooide zich te grabbel.
    Het had zich nu eenmaal aan het rapalje verkocht en daarmede zijn eer en hoogheid vergooid. Geen Duitsche officier zal een vreemdeling meer vrij in de oogen kunnen zien; geen zal zich erop kunnen beroemen in den oorlog van 1931 tot 19? te hebben gestreden, want het geheele Duitsche officierscorps heeft zich in dezen oorlog onherstelbaar bezoedeld.
  Laat men niet praten over de S.S. Het leger baande voor de S.S. den weg en het deed mede aan alle gruwelen, behalve in de concentratiekampen. Maar daarbuiten roofde het even hard, stal, brandschatte, corrumpeerde, bedroog en mishandelde.
    Alles, zelfs de Duitsche militaire eer heeft Hitler vernietigd, hij die Duitsche generaals liet ophangen als waren zij gemeene misdadigers. Te laat hebben de generaals ingezien, dat zij de partij der gemeene misdaad gekozen hadden. Hun handen zijn bevlekt. En te laat is het thans voor het gansche Duitsche leger.
    "Eer is trouw". Het is met de Duitsche eer als met de Duitsche trouw van welke de groote Duitsche historici zeggen, dat zij slechts in het rijk der verbeelding bestaat. De Duitsche militaire eer echter bestaat zelfs daar niet meer.

DE LOKEEND. Seyss Inquart heeft bevolen, dat boter alleen per trein mag worden vervoerd. Nog steeds trachten de Duitschers met alle middelen - vooral met bedrog - de spoorwegstaking te breken, omdat deze moordend voor hen is. Seyss Inquart probeert het o.a. langs den weg der geleidelijke uithongering, waartegenover hij zijn beloften stelt.
Als de treinen zouden loopen, zouden zij de boter naar Duitschland rijden. Duitschers zijn dieven en de spoorwegstaking is niet slechts een ramp voor de Duitsche legerleiding, maar evenzeer voor de Duitsche rooverhoofdlieden. De staking gaat door.
                                -o-

                                -5-
                        VIERDE AMBTSTERMIJN.
    De herkiezing van Franklin Delano Roosevelt tot President der Vereenigde staten is een geluk voor de wereld en voor de U.S.A., in het bijzonder, en dat niet slechts in verband met den oorlog, maar vooral met den toe- stand na den oorlog.
    Er is niet ten onrechte van Roosevelt gezegd, dat hij een uitgesproken persoonlijk bewind voert, maar hierbij moet dan bedacht worden, dat het Amerikaansche volk zich blijkbaar bij dit persoonlijke bewind neerlegt en er de waarde van beseft.
    Er is echter meer - het Amerikaansche volk ziet blijkbaar in, dat     continuïteit der regeeringspolitiek beter is, dan het van den hak op den tak springen, wat vroeger schering en inslag was. Toen was in de U.S.A. politiek in de eerste plaats een zaak, doodgewone business, waaraan te verdie- nen viel, en de allesbehalve superieure zakenmoraal der Amerikanen beheerste ook deze business, hetgeen niet bijdroeg tot zuiverheid der politieke zeden. Integendeel, allerlei obscure elementen zochten voordeel in de politiek en vonden het er vaak al te grif.
    Werd een democratische president der Unie, van een der staten of een burgemeester bij de stembus verslagen en vervangen door een republikein (of andersom) dan wisselde dientengevolge al het overheidspersoneel krachtens de leuze: to the victorer belongs the spoil, oftewel: den overwinnaar behoort de buit. En aangezien deze nieuwe functionarissen nogal groote on- kosten hadden moeten maken en moesten blijven maken (enorme verplichte bijdragen aan de partijkas, waarover de bonzen naar willekeur beschikten) plunderden zij de staatsruif zooveel zij konden.
    In de hoogere kringen der democratische partij (waartoe ook Roosevelt behoort) ontstond reeds vele jaren geleden verzet tegen dit gedoe en gelijdelijk wisten deze kringen binnen de eigen partij een zuivering door te voeren en misstanden weg te nemen, waardoor de geheele politieke atmospheer opklaarde.
    In de republikeinsche partij verzamelden zich nu de politici der     business-opvatting, zoowel de onscrupuleuze groote zakenlieden, als de obscure elementen in den lande, en aangezien deze partij de groote pers bijna ge- heel in handen heeft, had zij enormen invloed.
    Alles wat wij hier opnoemen waren de kinderziekten eener jonge, te jonge democratie, en wie de huidige Amerikaansche toestanden vergelijkt met die, welke Dickens beschrijft in "Martin Chuzzlewitz" zal erkennen, dat er een ontzagwekkende vooruitgang heeft plaats gevonden, geaccelereerd sinds de huidige President in 1932 gekozen werd. Want groot en intègre is Roosevelt, een groot mensch en een zeer groot staatsman, die kans zag om het Amerikaansche volk te leeren wat sociaal besef is en wereldburgerschap.
Hiervan bezat de doorsnee Amerikaan van hoog tot laag, van groot-industrieel tot arbeider, geen spoor.
Thans heeft het volk der U.S.A. in strijd met alle confentie en traditie in dezen voor de vierde maal in opvolging derzelfden man tot staatshoofd gekozen.

    Laat ons ons innig verheugen, want hieruit blijkt, dat de meerderheid van dat volk het inzicht verworven heeft, dat continuïteit, sociaal bewustzijn en besef van wereldburgerschap cultureele waarden zijn, die alle business-interessen te boven gaan. Dit is van belang voor de wereld, welke zonder de U.S.A. niet uitkomt, de U.S.A, bewoond door een jong, sterk en levensdriftig volk, dat zijn weg door de wereld nog maken moet.
    Laat ons tenslotte ook verheugd zijn, omdat de President een zoo groote sympathie voor ons land gevoelt, welke hij vaak in woorden heeft uitgedrukt en in 1942 tijdens een bezoek onzer koningin door een opmerkelijke daad heeft geïllustreerd, toen hij H.M. een torpedobootjager ten geschenke gaf, genaamd "Koningin Wilhemina" als blijk van zijn bewondering voor den moed en het doorzettingsvermogen der Nederlandsche Koninklijke en Handelsmarine.
    Dewey, zijn tegenstander bij deze verkiezingen, die een fair verliezer is, heeft hem in een radiorede gelukgewenscht en de hoop uitgesproken, dat God hem moge leiden en terzijde staan, met welken heilwensch wij ons gaarne vereenigen.

                                -6-
    Berlijn zal woedend zijn, want in Berlijn weet men niets van fair play, doch slechts van schelden, lasteren, haten en verdoemen en..... liegen.     Maar Franklin Delano Roosevelt is herkozen en Hitler verloren.
                                -o-

"Es geht Alles vorüber".
Hitler heeft op den 8en November van dit jaar, de vooravond van den herden- kingsdag van de Müncherner Putsch, niet gesproken. Vroeger zwetste hij op dien dag honderd uit, maar nu het Duitsche volk voor de grootste crisis staat, hult "de totale Führer zich in een totaal stilzwijgen" (B.B.C.). Londen trok een vergelijking met Churchill in 1940, toen de toekomst van Groot Brittannië allesbehalve rooskleurig was. Toen toonde de Britsche premier zich een waarachtig leider, bezield door moed en vertrouwen en wil tot doorzetten. Hitler gelooft blijkbaar niet meer. Hij durft niet meer te propheteeren.
In Londen had men de mogelijkheid, dat hij niet zou spreken reeds von vornherein einkalkuliert. Men had daarom uitspraken uit vroegere redevoeringen van den totalen Führer verzameld, waaruit zijn feillooze helderziendheid blijkt.
8 Nov.1930 "Ik heb mijn vriend Goering opdracht gegeven mij wapens te verschaffen voor een oorlog van vijf jaar, maar zoolang zal deze strijd niet duren."
8 Nov.1940. "Wij hebben Engeland van het vasteland verjaagd; laten zij nog eens probeeren terug te keeren."
8 Nov.1941. "Ik kan het nu zeggen, omdat ik het nu zeggen mag, dat Rusland gebroken is en nooit meer zal opstaan."
8 Nov.1942. "Ik wilde aan de Wolga komen op een bepaald punt .... Stalingrad bestormen en het nemen ook.... en wij zijn bescheiden; wij hebben het n.l." "Wat wij bezitten, houden wij vast, zoo vast dat nooit een ander op die plaats zal komen. Daarop kunt U staat maken."
8 Nov.1943. "De Engelschen zullen de ervaring opdoen, dat het één ding is tegen Italianen te landen op Sicilië, en een ander ding tegen Duitschers te landen aan het Kanaal, in Noorwegen of Denemarken."
8 Nov.1944. De totaalste der totalen zwijgt.
                                -o-

Een man een man, een woord een woord.
"Wanneer de Engelschen 1000 kg bommen op Duitschland werpen, dan werpen wij tien, twintig, veertigduizend kilo bommen op Engeland."
In October 1944 wierp de geallieerde luchtmacht 100.000 TON bommen op Duitschland.
                                -o-

De Raad de Illegaliteit.
H.M. de koningin en de regeering hebben medegedeeld, dat er een Raad der Illegaliteit zal worden ingesteld, wanneer de regeering weer in ons land is teruggekeerd. Deze raad zal gehoord worden i.z. het vormen eener nieuwe regeering,
Wij hopen van harte, dat de Koningin en de regeering zich ervan bewust zijn, dat het begrip Raad der Illegaliteit op zichzelf heel simpel, maar de totstandkoming ervan allerminst eenvoudig is. Wij zien het belang van invloed der "illegaliteit" (wat een woord eigenlijk; laat ons zeggen: der volbloed patriotten van de daad) zeer wel in en steunen dus in principe het voornemen gaarne, maar behouden ons voor binnen korten tijd nader terug te komen op deze kwestie en haar critisch onder het oog te zien.

De Duitschers maken groot kabaal over het feit, dat Roode Kruis auto's door de geallieerde luchtmacht zijn beschoten.
Sinds de spoorwegstaking is het aantal Rode Kruis auto's opvallend toegenomen. In deze auto's wordt van alles vervoerd, zelfs van tijd tot tijd zieken en gewonden, maar meerendeels gestolen waar.
De geallieerden zijn hieromtrent ingelicht. En de Duitschers zijn huichelaars.
                                -o-