No: 75 13 April 1945 Gisterenmiddag overleed plotseling de President der Vereenigde Staten, Franklin Delano Roosevelt, aan de gevolgen van een beroerte, tijdens een verblijf te Hot Springs in de door hem gestichtte kolonie voor lijders aan kinderverlamming. Rouw over de geheele beschaafde wereld, rouw aan alle fronten der vrijheid. Uit alle deelen der wereld stroomt het rouwbeklag binnen bij den dood van "den grootsten Amerikaan van dezen tijd". Staatshoofden en ministers betreuren hem; Winston Churchill beschouwt het als een persoonlijk verlies; de Paus heeft zijn diepste leedwezen uitge- sproken. Roosevelt is in het harnas gestorven, in den strijd voor de beschaving. o-o-o FRONTNIEUWS. WESTFRONT. Binnenland. De Canadeezen hebben Woensdagmiddag om half vijf een Bruggehoofd gevormd over den IJsel tusschen Zutphen en Deventer, welke stad inmiddels is veroverd. Het bruggehoofd is 1,5 km. breed en minstens 3 km. diep. Er is een brug geslagen. De tegenstand door marinetroepen is verwoed. De Duitsche posities bij Arnhem lagen Woensdagnacht onder zwaar artillerievuur. Van Deventer zijn de Canadeezen 15 km. opgerukt in de richting Zwolle. In Overijsel is Ommen veroverd en in Drente rukken 2 le- gerafdelingen naar het N. op. In 15 uur werd door één afdeeling 35 km. af- gelegd en een 30-tal plaatsen bevrijd. Hemelsbreed staat deze afd. 40 km. ten Z. van Groningen. Op de rechterflank rukt een Poolsche divisie op en bevindt zich in de buurt van ter Apel. Emmen en andere veenkoloniale plaat- sen werden bevrijd. De tegenstand is gering, doch het doorweekte terrein maakt de voortgang moeilijk. Vele Duitsche soldaten strekken de wapens, na dat zij door hun officieren in den steek gelaten zijn. In 12 dagen in Ne- derland meer dan 6000 gevangenen. enz.enz. LUCHTFRONT. Het slagschip "Amiral Scheer" is bij den luchtaanval op Kiel tot zinken gebracht. Amer. vielen vliegvelden en militaire doelen in die omgeving van Manchet, Neurenberg en Regensburg aan. Berlijn werd in één nacht 3 maal door Mosquitos aangevallen. In 9 dagen werden 1430 op den grond staande vliegtuigen vernietigd of beschadigd. OOSTFRONT. Weenen wordt van de laatste weerstand gezuiverd. De Russen zijn er ten W. van de stad door het dal van de Donau opgerukt in de rich- ting van de Beiersche grens. In Koningsbergen werden in totaal 92.000 vij- anden gevangen genomen en 42.000 gedood. Vlgs. Radio Oranje heeft Moskou Donderdagmiddag gemeld, dat de Russen ten W. van de Oder op weg zijn naar Berlijn. DIVERSEN. Vóór het vertrek van de delegatie naar San Francisco hield mini- ster van Kleffens een rede, waarin hij o.m. zeide: "In dezen tijd van nood en zorgen, wil ik gaarne het woord tot U richten voor de delegatie ver- trekt. Dat de delegatie gaat, beteekent, dat zij het heden met de zware beproevingen ziet als iets, dat voorbijgaat en dat een betere toekomst wacht. Wij zijn tot het inzicht gekomen, dat anarchie der staten tot oor- log leidt en ook dat de Volkenbond geen uitkomst gaf voor veiligheid en vrede. De Ned. delegatie gaat met Ned. gedachten en plannen en onze nuchter- heid behoedt ons voor hoogdravende denkbeelden, die nieuwe ontgoochelingen met zich zouden brengen. Wij hebben een warm gevoel, dat de behoefte aan vrede bij de volkeren groot is. De verbonden naties strijden om het beste te bereiken, wat bereikbaar is. Ons land wordt na de grootste mogendheden genoemd als het land, dat veel tot internationale veiligheid en vrede kan bijdragen. Deze plicht geeft ons ook rechten. (Vervolg zie pag.4 onderaan) -2- DE BUITENLANDSCHE GELDSWAARDE NA DE BEVRIJDING. In een artikel over de monetaire politiek na te bevrijding werd het vraag- stuk van de buitenlandsche geldswaarde, die in een geleide economie niet automatisch met de binnenlandsche geldswaarde behoeft samen te vallen, ter- loops behandeld. Er dient echter wat meer aandacht aan te worden besteed. De waarde van den gulden in het buitenland zal de resultante zijn van vraag en aanbod van guldens in het internationale verkeer. Beide factoren kunnen op den duur beheerscht worden via de deviesenwetgeving. Reeds aan- stonds echter, zal het Deviezeninstituut, resp. de Nederlandsche Bank voor de vraag gesteld worden, welke wisselkoersen voor de diverse valuta's moe- ten worden genoteerd. Vrij algemeen hoort men hierover zwartgallige be- schouwingen leveren in den geest van: "De gulden is niets meer waard", e.d. Daarbij verliest men echter de verschillende omstandigheden uit het oog. Vooreerst, dat de valuta's van onze bondgenoten ook niet ongehavend uit den strijd tevoorschijn komen; begrootingsdeficitten, gepaard met geldcre- atie, komen ook in Amerika, Engeland en zelfs in de neutrale landen voor, om van Frankrijk en België niet te spreken. Verder zal Nederland na den oorlog weder de beschikking krijgen over de goudvoorraden, die destijds tijdig naar het binnenland zijn overgebracht en die, naar aangenomen mag worden, nog niet zijn verbruikt. Tenslotte is het Nederlandsche bezit aan buiterlandsche fondsen, speciaal in Dollars mede dank zij het certificaten- systeem nog voor mobiliseering ten algemeenen nutte vatbaar. Uit een en ander zal een beteekenend "Fonds de Manoevre" voor den gulden in het in- ternationale verkeer voortvloeien. De enorme behoefte aan goederen die hier te lande is ontstaan, zal evenwel een zwaren wissel op dit fonds be- teekenen. Hoe groot deze zal zijn, hangt mede af van de Duitsche schadele- veringen en de goederen, die onze bondgenooten bij wijze van "Relief" aan ons zullen afstaan op den voet van de zoo gewaardeerde gaven van het Roode Kruis. Zal dus bedoeld fonds met overleg moeten worden benut, daarnaast zal de mogelijkheid bestaan bij onze bondgenooten credieten op te nemen. Er zijn reeds berichten ontvangen, dat de Nederlandsche Regeering credieten in de Vereenigde Staten heeft gearrangeerd. Wij raken hier een principieel punt. Elke opneming van crediet is in beginsel bedenkelijk. Weliswaar heeft ons land reeds na den Napoleontischen tijd een leening in Engeland geplaatst en ook na den oorlog 1914-1918 in Amerika en Engeland geld geleend, maar deze credieten konden spoedig worden afgelost, resp. de in genoemde landen geplaatste stukken gerepatrieerd. Onze verarming in aanmerking genomen, is het niet gezegd, dat de dienst van buitenlandsche credieten en leeningen ons weder zoo gemakkelijk zal vallen, waarbij ook de weder-aanhechting van Indië een factor van gewicht is. Het gevaar zal dus onder oogen moeten worden gezien van een langdurige debiteurenpositie tegenover het buiten- land, een zaak, waarover men niet te gemakkelijk moet denken. Wij kennen te goed de moeilijkheden, die een dergelijke positie aan het voormalige Oostenrijk, sommige Balkanlanden en Zuid-Amerikaansche staten heeft berok- kend. Ronduit gezegd, zijn wij in Nederland niet gewend debiteur tegenover het buitenland te zijn; ons land placht een crediteurenpositie in te nemen met alle behagelijkheid daaraan verbonden. Het "Changement de décor" zal ons nopen de tanden op elkaar te zetten en hoe eerder hoe beter de schul- den aan het buitenland af te lossen, nadat zij als motorische kracht voor onze economie hebben gewerkt. Over de koersen, welke om te beginnen tusschen de diverse valuta's moeten worden vastgesteld, bevatten de plannen Keynes en White geen aanduiding. Het zal vermoedelijk de bedoeling zijn, deze koersen niet ver afwijkend van de voor-oorlogsche pariteiten te bepalen; tusschen Engeland en Frank- rijk en België is althans deze weg gevolgd. Daarna zal men kunnen aanzien hoe de betalingspositie zich onderling ontwikkelt, waarbij wellicht een internationaal verrekeningsinstituut als in genoemde plannen voorzien, zal worden ingeschakeld. Eerst dan zullen de eigenlijke monetaire problemen aan het licht treden. Er zullen landen zijn, die de tendentie vertoonen zich tot debiteuren bij het Centrale Instituut te ontwikkelen en er zullen landen zijn, die een creditsaldo kunnen vormen. Als correctiemaatregelen -3- zullen, behalve maatregelen van minder verre stekking, als in meergenoem- de plannen voorzien, valutadrepeciaties, resp. appreciaties in aanmerking komen of aanpassing van de betalingsbalansen door beperkende maatregelen ten aanzien van de goederenbeweging en het kapitaalverkeer. De practische uitvoerbaarheid van dit alles zal nog moeten blijken waarbij aanstonds valt op te merken, dat beperkende maatregelen op monetair gebied ten aan- zien van de conjunctuur gemakkelijker uit te voeren zijn dan stimuleerende, indien laatstbedoelde al effectief gemaakt kunnen worden. De regeling van dergelijke vraagstukken zal overleg tusschen de betrokken landen noodzake- lijk maken, terwijl het voeren van een geheel autonome valutapolitiek op- gegeven zal moeten worden.- Wil men echter tot een behoorlijk geordende internationale samenleving ko- men, waarnaar het verlangen in de democratische landen algemeen uitgaat, dan zal men tegen beperking van de valutahoogheid, geen beginselbezwaren mogen hebben. -o- IS DUITSCHLAND ONNOODIG VERWOEST? In Engeland is bij velen de vraag gerezen, naar aanleiding van mededeelin- gen en indrukken, welke van het front in Duitschland komen, of de ontstel- lende verwoesting van steden en dorpen door de geallieerde luchtmacht wel dringend noodzakelijk is geweest. Wij kunnen wel begrijpen, dat deze vraag gesteld wordt, want in Engeland kent men de Duitschers nog niet volkomen, al kent men ze wel min of meer. Men weet nog altijd niet, dat de Duitschers bij voorkeur verdedigingswer- ken, munitiefabrieken, fabrieken van ander oorlogsmaterieel enz. bouwen midden tusschen de burgerbevolking, opdat zij zullen kunnen jammeren over de barbaarschheid der geallieerden, wanneer deze gedwongen worden de woon- wijken te bombardeeren, omdat deze wijken schutsmuren zijn voor de oorlog- industrie. In ons land is den Haag een duidelijk voorbeeld: Overal elders heeft de vijand getracht om zich zooveel mogelijk tusschen en achter de burgers te verschuilen, maar terwijl hij zijn eigen land overdekte met goede schuil- kelders, stelde hij in de bezette gebieden natuurlijk de burgerbevolking zooveel mogelijk bloot aan bombardementen, in de domme verwachting, dat de bewoners dier gebieden daardoor anti-geallieerde gevoelens zouden gaan koesteren. Er is ten onzent vaak genoeg gemopperd en er zijn vaak groote, heel erg groote woorden gebruikt, als een bombardement mis was; maar de vijand kreeg desondanks geen vat, want het publiek zag zeer goed in, dat hij en hij alleen de schuld was van de ellende onder de burgerij, die door de bombardementen veroorzaakt werd. Bovendien was zijn gedrag zoo dierlijk tegenover de Nederlanders, dat geen onzer den Duitscher zou verkiezen bo- ven den Engelschman. Er zijn ontzaggelijk veel cultuurmonumenten verloren gegaan door de bom- bardementen in en buiten Duitschland; dit is te betreuren. Maar de schul- dige hierbij is de Duitscher, die dit alles gewild heeft en het nog dage- lijks wil, aangezien hij zijn totaal verloren oorlog nog steeds voortzet. Ofschoon Nederland voor hem verloren is, maakt hij het tot oorlogsterrein, brengt volstrekt noodeloos verderf en verwoesting over Nederlandsche ste- den en dorpen, offert volstrekt noodeloos Nederlandsche cultuurwaarden op, zooals hij dat overal elders deed en poogde te doen, ook in zijn eigen land. Laat men in Engeland dit goed inzien: het Duitsche volk heeft de verwoes- ting der geheele wereld, incl. het eigen land, gewild. -o- Geef dit blad door s.v.p. Zorg ervoor, dat Gij een medelezer hebt. En ga dan nog verder en maak Uw medelezer abonné. Wij hebben veel geld noodig, niet om dit blad te doen verschijnen, maar omdat er zoovelen zijn, die steun behoeven. Help ons dus bij dit moeilijke werk. Wel is het einde in zicht, maar daarmede is de nood nog niet gelenigd. Tast in Uw beurs. Het is de eenvoudigste en veiligste weg om iets te doen. Doe het NU! -o- -4- NEDERLANDERSCHAP. Na den slag bij Gibraltar schreef Daniel Heinsius het onderstaande vers: De vogel is alleen geboren om te snijden Met vleugelen de lucht, de peerden om te rijden De muil om last te dragen of de lijn Te trekken aan den hals; en wij om vrij te zijn. Wij dachten hieraan, toen wij vernamen dat de geallieerden den IJssel hebben overschreden om het midden en Westen des lands te bevrijden. En wij dachten bovendien aan een versregel van denzelfden dichter, luidende: Al daar gij niet en zijt, daar is ons vaderland. Heinsius was uit Gent afkomstig en naar het gebied boven de groote rivieren getrokken om de Spaansche heerschappij te ontvluchten. Het Nederlandsche nationale gevoel maakte toen nog geen onderscheid tus- schen de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden, alleen de godsdien- stige overtuiging. Voor ons ligt de zaak anders. De Noord-Nederlanders hebben zich anders ontwikkeld dan de Zuidelijke, en hoe goed wij ook met de Vlamingen over- weg kunnen, voor ons is Noord Nederland het nationale vaderland. Wij kunnen den geciteerden versregel dan ook slechts aanvaarden met de interpretatie, dat wij desnoods overal elders liever zijn - zelfs liever onder de Papoeas - dan onder de Duitschers, maar wij hechten zoo- veel aan ons vaderland, dat wij slechts dan verzoend zijn met de werke- lijkheid, wanneer zij van hier verdreven zijn. Niet alleen, dat zij hier niet thuis behooren, maar zij zijn ons innerlijk wezensvreemd. Wij willen Nederlanders zijn en blijven en als Nederlanders onze taak vervullen in de wereld. Wanneer wij dit bedenken, vragen wij ons af of ook dit, ons historisch geworden Nederlanderschap, niet een basis is voor allen om samen te werken. Wij hebben weer geleerd ons één te gevoelen. Het doet ons goed, wanneer een Engelsche minister aan het Lagerhuis mededeelt, dat hij heeft gecon- stateerd, dat de Nederlanders in de bevrijde gebieden zich in de eerste plaats bezorgd maken over het lot hunner landgenooten boven de rivieren. Het doet ons goed te vernemen, dat bevrijd gebied zich bezig houdt met het bijeen brengen van voedsel enz. voor de thans nog bezette honger- gebieden. Want dit alles bewijst, hoe sterk de band is tusschen de Nederlanders. Daarom betreuren wij het wanneer - van welke zijde ook - een "antithese" principieel gesteld wordt, en daardoor het onderscheid op den voorgrond geschoven; wanneer dus om te beginnen gezegd wordt: deze behooren bij ons, maar die niet. Wij zouden gaarne zien, dat niet het onderscheid beklemtoond werd, maar dat de eenheidsgedachte, welke in het Nederlanderschap wortelt, als leiddraad genomen werd voor de toekomst. -o- 't Kan verkeeren. Uit Londen wordt gemeld, dat zeer betrouwbare berichten zijn ontvangen omtrent groote ontevredenheid bij de Luftwaffe. Nadat reeds enkele hoofdofficieren en tientallen vliegeniers op bevel van Goering zijn geëxecuteerd, deelt men mede dat Hugo Sperle en von Richthofen onder arrest gesteld zijn. De naam von Richthofen heeft in Duitschland en in het bijzonder bij de Luchtmacht een zeer goede klank. In den vorigen oorlog diende Goering in het "Geschwader von Richthofen", welks aanvoerder algemeen geëerd werd door de geallieerden wegens zijn fair en sportief optreden tegenover den vijand. Richthofen werd kort voor het einde van den oorlog achter de Britsche linies neergeschoten en is door de Engelschen met groote militaire eer begraven. Thans is een v.Richthofen gearresteerd en is het nazi-régime doodsbang voor een revolte van de Luftwaffe. -o- Wij verlangen rechten en nemen dus de verplichtingen op ons. D.w.z. dat in de toekomst elk onzer voor de internationale samenleving zich groote inspanning zal moeten getroosten, die onze rechtstreeksche per- soonlijke belangen te boven gaat. Tot die taak worden wij geroepen". -o-o-