Geraadpleegde literatuur enz.
KLEUREN -
HUN TAAL EN KARAKTER.
Studies van Jung
Cursus van W.A. Mashhaupt
uitgewerkt en aangevuld
door A.F.C. de Zwart.
11 - 06 - 1975.
KLEUREN.
Kleur ontstaat bij ontleding van wit (zon) licht.
Wit is de som of samenvoeging van zes zgn. spectrum kleuren n.l. rood - oranje - geel - groen - blauw - violet.
Zwart ontstaat, waar licht en kleur uitdoven en verdwijnen.
Wit en zwart zijn dus (natuurkundig) geen kleur, evenals hun menging: grijs.
Kleur van voorwerpen ontstaat door absorptie van een gedeelte van het opvallende licht en reflectie van het restant.
Wit voorwerp: algehele reflectie, geen absorptie.
Zwart voorwerp: algehele absorptie, geen reflectie.
Geabsorbeerd licht wordt omgezet in warmte. Mede daarom vroeger veel zwarte kleding tegen de koude in Nederland en veel wit in Indonesië om de warmte af te weren.
Kleurbeoordeling
De kleur van het opvallende licht bepaalt mede de kleur, die wij waarnemen. Half- watt licht is geel en bevat weinig blauw. Blauw wordt grauw. Verschil tussen wit en geel verdwijnt. Voor juiste beoordeling: Daglicht (TL) - lampen.
Kleurwaardering.
In afnemende mate zijn rood, oranje en geel: warm, actief, opdringend, luidruchtig, agressief, naderend, krachtig, mannelijk, op voorgrond tredend.
Grijs en groen zijn: passief, neutraal, koel.
Groenblauw, blauw en violet zijn koud, actief, bescheiden, stil, terugtredend, zwak, vrouwelijk, kleuren van schemering en schaduw.
Algemeen.
De zes spectrumkleuren zijn te verdelen in twee groepen: warme, op de beschouwer toekomende kleuren (rood, oranje, geel) en koude, terugtredende kleuren (blauw en violet).
Een ruimte, in kleuren van de eerste spectrumhelft lijkt dus kleiner, maar ook behaaglijker, gezelliger dan uitgevoerd in kleuren van de koude helft.
Bij de kleurwaardering zoals hiervoor omschreven, worden de termen "mannelijk" en "vrouwelijk" gebruikt. Dit moet niet gezien worden als discriminatie van de vrouw tegenover de man. Maar vanuit de oudheid wordt het zo aangevoeld. Het is immers ook niet zo dat de vrouw en man hetzelfde zijn. Uiterlijk verschillen zij, maar psychisch ook. Zij zijn niet tegenover elkaar geplaatst, maar alleen maar anders. In hoeverre de kleurwaardering in deze tijd verandert, kan niet zo eenvoudig worden verklaard, maar vergt een aparte studie.
Karaktereigenschap ROOD.
Rood is warm, vurig, kolkend, onrustig, opdringend, agressief.
Invloed: activerend, vooral in de vitale-, instinctieve sfeer, verhoogt levenstempo, bloeddruk, hartslag en ademhaling. Geeft daadkracht en enthousiasme, op laag niveau drift en gewelddadigheid.
Symboliek.
Rood: bloed en vuur, vernietiging, oorlog, revolutie, hartstochten, begeerten, offer, beul, duivel, lichamelijke liefde, koning, triomf, geestdrift, energie.
Duidelijk wordt nu waarom de vlag van de revolutie de rode kleur heeft en de Christusfiguur dikwijls in een rood kleed wordt geschilderd. De schrijver Teun de Vries schreef voor de tweede wereldoorlog een boek getiteld: "De revolutie is in het rood gekleed". Vele andere combinaties zijn nog te bedenken.
Karaktereigenschap: Geel.
Geel = stralend, lichtend, zonnig, uittredend, middelpuntvliedend, vrolijk.
Invloed: activeert denkvermogen, blijmakend, verhoogt arbeidsprestaties, opwekkend.
Symboliek.
Geel: zon, zomer, rijpe oogst, overvloed, goud, gewin, stralende vreugde, verstand.
Symboliek Groen-Geel
Groen-geel is ongunstig, doet denken aan gal, zwavel en etter. Verwekt weerzin - ook op te vatten als wit dat zijn zuiverheid heeft verloren, bedorven is - ongebleekt wasgoed e.d.
Daarom de symboolkleur voor valsheid, haat, afgunst, ziekte, afzondering (quarantaine vlag!), jodenster tijdens de 2de wereldoorlog, vroeger registratiekaart voor prostituées.
Denk verder aan de huidige reclame voor wasmiddelen, die een handig gebruik maakt van de weerstand tegen vergelen van wasgoed. (Psychologische reclame dus).
Karaktereigenschap Oranje
Oranje heeft als mengkleur van rood en geel ook het karakter van beide.
Invloed: opwekkend èn opwindend, geeft gevoelens van weelde in behagen, van aardse herkomst, welke noch tot daden, noch tot verstandelijkheid leiden. Alleen lang te verdragen door primitieve, robuuste naturen.
Symboliek oranje:
Oranje: licht en vuur, fantasie, gezelligheid, gretigheid, levendigheid, lustgevoelens, pret en plezier, weelde.
Interessant is in dit verband ook afkomst en opbouw van ons koningshuis en in hoeverre onze koningin in dit beeld nog past in de huidige tijd.
Karaktereigenschap Bruin
Bruin is oranje + zwart: somber, zwaar, mannelijk, overrijp.
Invloed: gevoelens van gemoedelijke huiselijkheid, solide behaaglijkheid, onpersoonlijke gezelligheid, evt. melancholie.(bijv. in de late herfst tijdens het afvallen van boombladeren en het verschijnen van paddestoelen.
Karaktereigenschap Groen
Groen is oerkleur (vegetatie), indifferent, passief, zwijgend, stil, onbeweeglijk, materialistisch.
Invloed: geeft rust, ontvankelijkheid (meditatie), men wil en kan niet verder, is als de plant, onverschillig op laag niveau. Door haar getuigen van groei en bloei, dus van oogst en overvloed, geeft ze gevoel van geborgenheid en veiligheid.
Symboliek groen;
Groen : lente, jeugd, veiligheid, hoop, rust, ontvankelijkheid, beschouwelijkheid, alles zonder actieve tendens.
De choreograaf Kurt Jooss ontwierp na de 1ste wereldoorlog een wereldberoemd geworden ballet "de Groene Tafel". Dat was de tafel waarachter de rechter zat om recht te spreken. De kleur van de groene tafel moest rust en een indruk van afgewogenheid geven.
Bestuurders van een vereniging zaten in het verleden op vergaderingen aan een tafel bedekt met een groen laken.
Psychisch zieke mensen worden door een behandelende arts dikwijls aangeraden om veel in een bos of door polders te wandelen. Daarom is vissen ook zulk een goede bezigheid voor herstellenden. Als zij in het weiland of aan de bosvijver zitten te vissen ondergaan zij tweeërlei invloed.
De groen kleur van de omgeving geeft rust en verder het zien van water ook.
Water is al sinds de Griekse oudheid en zelfs daarvoor ook een symbool van het onbewuste. Gooi een steen in het water en na het verdwijnen van de rimpels ziet men niet meer wat er gebeurd is.
Karaktereigenschappen Blauw.
Blauw is koud, actief, terugwijkend, wegzuigend naar het oneindige, ongrijpbaar, vluchtend, idealistisch, middelpuntzoekend.
Invloed: doet slapen, dromen, geeft gedachtenvlucht, wekt vergetelheid en wil tot overgave en dienstbaarheid, geeft geestelijke rust, maakt passief en verlaagt bloeddruk, hartslag en ademtempo.
Symboliek Blauw
Blauw: hemel, Maria (hemelkoningin), ruimte, verte, reizen, verkeer, toerisme, afwezige stemming, schaduw, ijs, water..
Het is niet voor niets dat beroemde kunstschilders de heilige (heilig is zuiver) maagd Maria in een blauw kleed gehuld schilderden, waaronder ook de beroemde Leonarda da Vinci (1452 - 1519). Hij doet dat in zijn werk "Madonna in de grot" maar ook in zijn werk "Maria, het kind Jezus en st. Anna", beide werken te bezichtigen in het Louvre te Parijs.
In de volksmond klinkt de betekenis van de kleur blauw ook door in de gezegden: "Een blauwkous" ,(dat was een geleerde vrouw, dus niet gemakkelijk te benaderen) ; iets blauw-blauw laten, een blauwtje lopen, dus als minnaar afgewezen worden. In al de voorgaande gevallen geeft blauw iets kouds aan of iets ver verwijderds.
Symboliek groen-blauw
Groen-blauw: Standvastigheid, duurzaamheid.
Karaktereigenschap Violet
Violet als mengkleur van rood en blauw, warmte en koude, vuur en water, zeer tweeslachtig, onevenwichtig, labiel, onrustig. Ook gereserveerd, apart, voornaam, pralend zonder pompeusheid.
Invloed: onbevredigend, geeft wrevel en onlust tot krankzinnigheid toe, maakt vermoeid en weemoedig.
Symboliek: rouwkleur (Passieweek), onbevredigde tweeslachtigheid, Weltschmerz, geheim.
Karaktereigenschap Purper:
Purper = paars en rood. Overmoed van rood en stille eenvoud van blauw resulteren in statie, zelfbewuste grootheid, bedwongen kracht, mannelijkheid, moed en geestelijke waarde. De hartstocht van het rood is beteugeld en veredeld door het geestelijke van het blauw. Brute kracht is bedwongen.
Invloed: wekt tot eerbied, zelfbeheersing, koninklijke houding, moed en wilskracht.
De kleding van vele hoge priesters in de Katholieke eredienst bevat Purper. Gezien het hiervoor betoogde zal het duidelijk zijn waarom.
Symboliek Wit
Wit is sneeuw, koude, ongereptheid, zuiverheid, reinheid, rouw (de ziel wordt bevrijd uit aardse duisternis), leegte. Prins Hendrik en koningin Wilhelmina werden nog geheel in wit begraven.
Symboliek Zwart
Zwart: dood, leegte, onpersoonlijk dienen (toga, kelners), rok, dienstjurk (vooral vroeger voor 1ste wereldoorlog).
Zwart en Wit zijn kleurgrenzen, vandaar dat de schemering grijs is, eenheid van zwart en wit.
Zwart en wit zijn dus op uitersten. Zwart absorbeert licht en wit weerkaatst alle licht.
Kleuren voor het interieur.
Lichte en koude tinten wijken, donkere en warme tinten naderen schijnbaar.
Van zgn. pijpenla, korte wanden: donker of warm houden, evt. met horizontale strepen.
Wand om ramen altijd licht.
Geef ruimten die kleur, waaraan het binnentredende licht arm is: dus kamer op Noorden geel, Westen groen, Zuiden blauw, Oosten grijs.
Werkruimte
Werkvlak moet helderder zijn dan de omgeving.(concentratie), maar concentratie daarmee niets te groot (aanpassing).
Kleuren hebben de volgende werkingen: schei- en natuurkundige, biologische, physische en psychische, therapeutische, aesthetische, ruimte- en vormbepalende werking.
Chromotherapie is correctie met kleuren van levenstempo, gedachten- gevoels- en wilsleven.
Tegenwoordig wordt chromotherapie niet meer toegepast als zodanig, toch is het wel zinnig om met de therapeutische werking van kleuren in 't normale leven rekening te houden.
A.F.C. de Zwart. 11 - 06 - 1975.