19-de avond 14-5-1952.
Deze avond werd ter afwisseling eens doorgebracht met enige vrije onderwerpen.

20-ste avond 21-5-1952
Gedurende deze avond werd door de docent vragen gesteld, om het inzicht in de reeds behandelde stof bij de leerlingen te toetsen.
Hier volgen enige aantekeningen.
In de psychologie gaat het er om de mensen te leren begrijpen. We moeten daarvoor onszelf kennen, zodat we de identiteit met anderen leren beseffen. Maar ook het verschil van anderen met ons in te zien is noodzakelijk, immers verschijnt de mens oneindig gedifferentieerd. Met het inzien van dit verschil behoeden we ons tegen insluimeren, anders zouden we onze psychische ontplooïng belemmeren.
Er zijn z.g. intuïtieve mensenkenners, deze echter taxeren de mensen voor wat ze voor hen waard zijn, bijv. handelsreizigers hun klanten. Ze weten wel hoe ze ze moeten aanpakken. Dit is geen mensenkennis maar warenkennis". Zij beschouwen de mens als object en niet als subject.
Egoïst is hij die anderen uitbuit ten bate van zichzelf. De egocentrische mens is bezig met zichzelf om zichzelf.

 

Psy. l952         -- 60 --

Sadisme is plezier hebben om anderen te kwellen. Masochisme is zelfkwelling. Dat de mensheid bovengenoemde begrippen nog niet heeft overwonnen is dagelijks te merken. De Sade deed niemand kwaad, hij was slechts theore- ticus, alles kwam uit z'n fantasie. Er wordt veel afgereageerd in de fantasie. Z'n boeken werden in Amsterdam gedrukt. Frans. De drukkers konden ze niet lezen. Amsterdam was het eerste perscentrum van Europa.

Wanneer mensen van zichzelf zeggen dat ze egoïstisch of iets dergelijks zijn, duidt dit vaak aan dat ze ijdel zijn. Een deugdzame vrouw, die het altijd maar over haar deugdzaamheid heeft, is ijdel of juist zeer ondeugdelijk.
Egocentrisch is ze in ieder geval wel. Bescheidenheid is vaak ijdelheid. Men wil anders zijn dan een ander. De mensen nemen vaak een goede levenshouding aan om goed te schijnen. Op het laatst kan hij dan in z'n rol gaan geloven.
Himmler was een goede huisvader. Z'n persona was keihard, z'n anima was zacht.

Hij leefde niet als een volwassen man. Typisch infantiel was z'n registratie van mensen waar hij cadeautjes van kreeg op z'n verjaardag.
Het is van belang om bij de lessen in psychologie mensen te nemen die zeer geprononceerd zijn, dit dan terwille van de duidelijkheid. De "doorsnee-" mensen zijn niet interessant als "materiaal", hun psychische ontwikkeling houdt al op bij het verlaten der lagere school.

Evenals Himmler was de gemiddelde Duitser soldaat hard voor de buitenwereld. Aan de hardheid laat zich de soepelheid bedenken. Z'n ziel kwam door de harde schil in het gedrang, waardoor z'n aanpassing verloren ging. Ze wilden zich dan ook aan de andere volkeren opleggen en zagen alle heil in hun "horde-cultuur".
Dat de mensheid weer eens terugvalt (regressie), is niet zo verwonderlijk als we weten dat de mens circa 1 miljoen jaren geleden op aarde verscheen en pas 2.200 jaar aan het denken is. Sinds Socrates. Het gebrek aan denken doet de mens van premissen (vooroordelen) uitgaan. Denkend gaan we uit van de gestelde werkelijkheid en doordenken deze.
Reken- en geheugen-idioten zwemen naar het pathologische. Zij zijn geen geniën maar wel eenzijdig geniaal.
In de mode wordt veel spionnage verricht door mensen met een fotografisch geheugen. Een visueel geheugen is primitief. Men behoeft dan natuurlijk niet over de gehele lijn primitief te zijn.
De mens heeft de neiging zich met z'n naam te identifieeren. Men is vereerd wanneer z'n naam door anderen na enige tijd onthouden is. Men voelt daarin blijkbaar de belangstelling voor z'n persoon. Geschiedenis van lange luitenant en Napoleon.
Vaak weigeren primitieven dat men een foto van hen maakt, want dan denken ze dat de ander ze in zijn macht heeft. Daarom tekenen de primitieven vaak hun wild voordat ze op jacht gaan. Ook het uit haat verminken van iemands portret, b.v. de ogen uitsteken, heeft deze achtergrond. Gelooft de ander er aan dan kan het mislopen. Dit alles is magie.

De biologie zonder psychologie is dood, want houdt zich alleen maar met de verschijnselen bezig.
Natuur, ziel en geest verhouden zich als potentie: realiteit: idealiteit. Echter kunnen we ook zeggen, dat de ziel aanleg is tot geest en geest aanleg tot natuur op culturele wijze, waarin idealiteit van realiteit de schilderkunst is en realiteit van idealiteit de beeldhouwkunst oplevert. De verhoudingen kunnen we anders rangschikken, maar verhoudingen blijven het.
("Alles Vergängliche ist nur ein Gleichnis.)".
De onvolmaaktheid van Christus door z'n mede-aansprakelijkheid aan het verraad van Judas werd nog ter sprake gebracht.

 

21-ste avond 28-5-1952 . Het Christendom is introvert, voorzoverre het de Idee betreft. Als beleving, Liefde, is het extravert (harmonisch). De griekse godsdienst is duidelijk extravert (schoonheid). Het katholicisme is extravert, het protestantisme introvert.
Mensen, die door het leed gaan vergeven gemakkelijker. Het leed is te begrijpen als een tekort, verstoring van harmonie in negatieve zin. Dit tekort moeten we verwerken en wordt dan positief gesteld, we zijn dan innerlijk rijker geworden, waardoor we kunnen vergeven. (inzicht.) Leed is de grote opvoerder.(Nietzsche).
De grootste straf die iemand kan ondergaan is, wanneer hij wordt opgevoed tot inzicht omtrent zichzelf. De vraag komt dan naar voren of zo iemand zich laat opvoeden. Denk in dit verband aan de russische opvoedkampen.

 

Psy - 1952         -- 61 --

We vinden het erg als iemand wordt doodgeschoten, omdat de mens dan in z'n waarheid (vrijheid) wordt aangetast.
Freud zegt dat het Sadisme doodsdrift is, maar dit kan niet, want men kan niet driftig zijn tegen de dood. Men kan wel drift hebben om te doden, maar dit is een levensdrift. Dood is het lege Niet-Zijn. Het Sadisme vindt z'n grondslag in het mensenoffer (offerdienst), het is een psychische ontwikkeling, want de folteraar stelt z'n IK op afstand van het Ik van diegene die het ondergaat.

Bij primitieven leeft de gedachte, dat de gefolterde om z'n lijden een betere plaats in het hiernamaals krijgt. Indianen in Mexico kennen dit toe aan kraamvrouwen, krijgers en gefolterden.

De afrikaanse negers zijn psychisch taai, ze doorstaan verwondingen en de behandeling daarvan veel beter dan wij. Onze morele uithouding is groter omdat we gedifferentieerder zijn.
Jung zegt, dat het Brahmanisme en Hindoelsme introvert zijn. In het Christendom vinden we meer evenwicht tussen intro- en extravert, daarom staat Christendom hoger in ontwikkeling. Net Boedhisme is gericht op het medelijden, het is thans grotendeels verlopen.
Zelfmoord is angst voor het leven. Mensen, die zomaar doodgaan, b.v. aan hartverlamming, ... vaak een onbewuste zelfmoord.
Er wordt vaak beweerd, dat er geen verschil zou zijn tussen de manlijke en de vrouwelijke psyche. Dit dit niet juist is, blijkt alleen al uit het verschil in lichaamsbouw. Mannen hebben harde hoekige vormen, vrouwen zijn zacht en rond gevormd. Uiterlijkheid is buitenkant van binnenkant. De manlijke "binnenkant" zal dus duidelijk verschillen vertonen met de vrouwelijke. Dat de psychen dus zullen verschillen laat zich dan gemakkelijk begrijpen.
De vrijkomende libido's die zich vroeger op de oude godsdienst richtten worden in de toekomst geprojecteerd zo mogelijk op een Neo-Christendom, waarin o.a. Kant en Hegel zich zullen laten gelden. Ook de kunst heeft een enorme toekomst, als het wordt gezien als taal der gemeenschap. Deze gemeenschap zal dan uiteraard een socialistische moeten zijn.

 

22-ste avond 4-6-1952 .

Onze primitiefste psychische toestand is te begrijpen als die situatie, waarin we onszelf niet beleven, maar ons nog verstrooid hebben in de buitenwereld.
Denk hierbij aan de Zoeloe-jongen, die voor Jung een brief moest wegbrengen. Zoals reeds eerder vermeld.

Een verliefd mens is eigenlijk oerprimitief, want hij verliest zichzelf in z'n projectie.
Als tegenstelling zijn er introverten, die zich geheel van de buitenwereld afsluiten, zij zijn dan psychisch doof voor hun omgeving.
De primitief is aan de dankbaarheid niet toe, want hij maakt geen onderscheid tussen zichzelf en het gegevene. Kleine kinderen zijn ook niet dankbaar, ook al zijn ze niet meer oerprimitief, want het object interesseert ze misschien wel, maar aan het subject komen ze niet toe. Dankbaarheid ligt dus in de bewuste sfeer.
Een typisch psychische tekort is het gebrek aan combinatie-vermogen. J.P. Coen b.v. liet in Zuid-China Chinezen jagen om ze als slaaf in Indië te gebruiken.
Hij vond het vreemd dat de chinese kustmandarijnen hierin een aanleiding zagen om hun contracten met de Hollanders niet na te komen. In die tijd vond men het heel gewoon als Coen klerken der Compagnie bij wijze van straf met zware ijzeren kettingen aan hun lessenaar liet ketenen.

De amerikaanse negers hebben hun psychische achterstand op de blanken al ingelopen. De negers zijn indertijd overgegaan tot het Christendom. De meesten werden protestant. Begrijpelijk is, dat de verlossingsgedachte en de geschiedenis van het Joodse volk grote invloed op hen hebben uitgeoefend.
Geinspireerd door een tekst van de dominee ging de negergemeente spontaan een lied improviseren. Zo ontstond de Jazz. Hieruit blijkt ook het collectivisme van de negers. Als er een amerikaanse cultuur mocht komen, zal het negerelement het belangrijkste zijn. Ook het totaal vernegeren van Amerika is niet uitgesloten, echter bevorderen de negers de separatie thans sterk.
Huisdieren, b.v. honden, zoeken bescherming bij de mensen. Zij zijn dus afhankelijk. Zij weten zich veilig, ook al behandelt de baas ze slecht. Ze zullen zo'n baas dan ook verdedigen uit ZELF-verweer en niet uit dankbaarheid, want dankbaarheid is hun vreemd. Zie vorige aantekening. De mensen leggen zichzelf

 

Psy - 1952         -- 62 --

teveel in het dier, vandaar uitspraken als "Het spreken ontbreekt hun", enz.
Het bewustzijn is een verhouding.
a. gevoelsverhouding = verhouding subject tot het beeld.
b. gedachte-verhouding = alstract-ideële verhouding.
Zelfbewustzijn wil zeggen in verhouding treden tot jezelf.
Geheugen is weten, maar geen bewustzijn. Hoe meer iemand weet, hoe knapper hij is.
Zelfbewustzijn is voorwaarde tot zelfkennis = IK. Door filosofie komen we tot het begrijpende IK.
We kunnen onszelf nooit geheel kennen, wel moeten we trachten onze tendens te ontdekken.

 

23-ste avond 11-6-1952

Op de vraag "Wat is de ziel?" kan men antwoorden het gevoelsleven, maar dan moeten we uiteenzetten wat we hieronder verstaan.
Van de mechanisch gestelde natuur kunnen we zeggen dat ze eenzijdig (dood) is.
Het is alleen maar buitenkant. Lege vorm, zonder inhoud. Hakken we een steen doormidden, dan hebben we 2 stukken gekregen, maar deze stukken onderscheiden zich niet doordat ze van andere vorm zouden zijn, want ze zijn alweer buitenkant. Zo kunnen we doorgaan totdat alles verpoeierd is, maar van de buitenkant komen we niet af. Wel is te zeggen, dat we dat eerste stuk steen genegeerd hebben tot 2 stukken, doch dit in slechts een kwantitatieve verandering, geen wezenlijke.
Een wezenlijke verandering merken we dan ook in de dode natuur niet op. Dit is het lege Niet-Zijn.
Het Zijn brengt vanzelf het Niet-Zijn aan zich mede. OP ZICHZELF is Zijn eenzijdig, dus zonder enige spanning, want in zichzelf besloten, begrensd in zichzelf en door zichzelf en als zodanig alleen denkbaarheid. Om te bestaan moet het begrensd zijn door datgene wat het niet is, dat is het Niet-Zijn.
Als hun grens zijn Zijn en Niet-Zijn één. Deze grens is zowel Zijn als Niet-Zijn en wat het zelf is, n.l. Worden, want het geheel is meer dan de delen.
Niet-Zijn kan zijn niet-meer-zijn en nog-niet-zijn. Nog-niet-zijn in verhouding tot Zijn is Worden. Zijn in verhouding tot niet-meer-zijn is verworden.
Zowel worden als verworden zijn verhoudingen van Zijn en Niet-Zijn, en dus identiek.
Worden is Verworden. Nog-niet-zijn verliest z'n Zijn in het nieuwe Zijn, zoals Zijn z'n zijn in het niet-meer-zijn verliest. Zijn is dus ook Niet-Zijn als Worden, dit worden is te begrijpen als het VOLLE ZIJN. Dit is kwalitatieF: Leven.
Leven is Worden, dus levend worden.
Maar iets dat wordt, verwordt tevens, zodat het leven telkens verworden moet, dus sterven.v Conclusie:   LEVEND WORDEN = DOODGAAN
In het leven doet de dood mee als de mechanisch gestelde natuur.
Leven en mechanisch gestelde natuur vinden hun eenheid in het organische. Het organische is samengesteld en te begrijpen als eenheid van veelheid. Daar het leven (zelfverkering) in het organische meedoet, zal het organische voortdurend als samenstelling veranderen, wat weer vanzelfsprekend een verandering in het uiterlijke (mechanisch gestelde natuur) tot gevolg beeft.
Anders gezegd, in het organische is het leven de inhoud en de natuur de vorm.
Hieruit is ook de veelheid der verschijningen te begrijpen in de levende natuur.
De levende natuur zal zich trachten te handhaven, stand te houden. Zo zullen planten, dieren en mensen voedsel tot zich nemen, hiervoor zal honger de prikkel zijn.
Honger is dan de aanleg tot het opnemen van voedsel. Honger is gevoel, al is het dit nog maar op natuurlijke wijze.
Gevoel is aanleg tot realiteit en daarom weer dan natuur. Om zich te verwerkelijken moet het dier eten. Het dier is waarlijk bezield.
Het gevoel moet worden en daarom verworden tot iets anders, waarin het het natuurlijke te boven komt, n.l. tot geest, denken. Dit doet het eerst op ontkennende wijze (verstand), daarna begrijpend (Rede).
Dit is het zelfbewustwordingsproces.
Natuur, ziel en geest verhouden zich als aanleg : werkelijkheid en Idee. Natuur is aanleg tot ziel, en ziel aanleg tot geest, waardoor de natuur volstrekte aanleg (aanleg van aanleg) tot geest is.
Als de ziel heeft de natuur de mogelijkheid om zich te vergeestelijken. Veel socialisten zijn op de penning. Ze zijn er zich niet van bewust. Het is dus een onbewuste kant van hun levenshouding.
We weten niet alle motieven van onze daden.
In het socialisme gaat het om de begeerte, het hèbben, niet om het ZIJN.

 

Psy - 1952         -- 63 --

Bij primitieven komt het wel voor dat moeders hun te vroeg geboren kinderen opeten.
Ze doen dit omdat ze vinden dat er allerlei tekenen zijn, die voor het kind onheil voorstellen, daarom moet het terug. Dit gebeurt in trance. Geen medicijnman bemoeit er zich mee, want men vindt het heilig.
De primitieven zien in de wereld een samenstel van onzichtbare krachten. De dood wordt veroorzaakt door een geest. Niets is bij hem normaal. Z'n magie is z'n kracht. De grote magiër is de toverdokter. Deze mensen zijn zeer serieus.
Alles is hij ben gebaseerd op evenwicht. Leer om leer.
De primitief zal zich laden tegen magie door magie.
Het contact met de blanken verstoort dat evenwicht wel ; deze trekken zich immers van hum magie niet veel aan.
Deze verstoring gaat langzaam, voor hen onmerkbaar.

 

24-ste avond 18-06-1952

De toegepaste psychologie in bedrijven e.d. is gebaseerd op algemene reacties der mensen. Zo is het bekend, dat de kleur van de ruimte waarin men moet werken meedoet of men zich behaaglijk voelt. Wanneer we 2 werkruimten nemen met een temperatuur van nul graden, allebei, dan zullen de arbeiders in de bruinroodgeschilderde ruimte beter kunnen werken dan die in de blauw geschilderde ruimte.
Blauw is de kleur van de geest, maakt daarom een koele indruk, rood daarentegen is de eerste kleur, de kleur van het bloed, het warme leven. Zeer bekend zijn ook de reacties op het weer. Wanneer de zon schijnt fleuren de mensen op, de humeuren worden beter, het leven lacht ze weer toe. Een Jongeman vond het weer alleen prettig wanneer het motregende.
Hier is iets niet in orde, hij was enigszins decadent.
Een opgewekte omgeving kan de arbeidsprestatie doen toenemen.
Dat niet alle psychologische adviezen aan de directies van bedrijven zo nuttig zijn is te zien aan het bedrijf waar de werkneemsters opdracht kregen zich te kleden in hoog gesloten lange zwarte Jurken. Men verwachtte nu dat het manlijke personeel beter geconcentreerd zou gaan werken, zodat de productie opliep. Het resultaat was juist andersom. De erotische prikkel viel bij de mannen weg. Dit moet niet te sexueel worden opgevat. De fleur was er uit verdwenen, het hele psychologische niveau daalde. Er was hier een grote denkfout gemaakt, de psycholoog had zich vermoedelijk teveel op Freud gebaseerd.
Bij de psychotechnische test zoekt men naar persoonlijke capaciteiten, maar niet het persoonlijke geluk. Hierdoor dreigen iemands zwakkere kanten verdrukt te worden.
Bij zo'n test hangt heel veel af van iemands gedisponeerd zijn op dat moment. Men laat de mensen reageren, maar hoe zijn zij toevallig afgestemd? Als iemand na een test geschikt wordt geacht om op een rekenmachine te hakken, maar bij daarnaast b.v. een dichtader heeft, zal deze ader, door het stompzinnige dagelijkse werk, dreigen te verkalken. Duidelijk zal het zijn, dat de levensblijheid dan stuk is.
Velen hebben grote dingen van de grafologie verwacht. Dit blijkt sterk overdreven.
Medianiek heeft het wel enige waarde, men moet het gaan invoelen.
Een goede proef is om grote figuren uit de geschiedenis op hun handschrift te onderzoeken. En dit te vergelijken met hetgeen over hen bekend is.

Fatsoen is een lege vorm. Zedelijkheid is de volle vorm.

Door een complex wordt de levensenergie geremd. Alle associatieven binden zich er mee, zodat alles er zich naar richt.
Een complex wordt autonoom wanneer het bewuste vervalt. Alles gaat dan buiten de bewuste wil om. De juiste manier om het complex te genezen is te trachten e.e.a. bewust te maken. MISSCHIEN lukt het de lijder zelf, als het complex niet autonoom is, anders is psychiatrisch ingrijpen noodzakelijk.
Men laat dan de patiënt over zichzelf praten en denken en laat hem dingen doen, waarvan hij overtuigd was, dat hij het niet kon. Hij komt dan anders tegenover de wereld te staan en denkt dan dat de hele wereld veranderd is, maar de verandering heeft zich bij hemzelf voltrokken.
Een minderwaardigheidsgevoel moeten we niet verwarren met een complex. Zo'n gevoel is vaak zeer wel op z'n plaats. Een vakman op een gebied buiten het onze is op zijn gebied onze meerdere.
Dit is het functioneel superieur stellen.
Een gevoel van minderwaardigheid kan voor ons een prikkel zijn om beter ons best te doen, niet te snel over onszelf tevreden te zijn. We moeten weten dat we in onze sfeer voldoende zijn, dit moeten we ons bewust zijn.
Een complex is niet bewust.

 

Psy - 1952         -- 64 --

Kunst kunnen we ondergaan = passief. De kunstenaar (actief) kunnen we wel zeer waarderen. in deze verhouding ligt niets minderwaardige, in tegendeel is er juist harmonie.
Een kind heeft een bewust minderwaardigheidsgevoel, want het moet altijd worden geholpen.
Luie kinderen hebben een reden om lui te zijn, vaak zijn het dromertjes. Normale kinderen willen wel werken.
Regressie is het terugvallen op een primitievere toestand. Inhoud en vorm zijn niet meer in harmonie. De inhoud zoekt daarom een primitievere vorm, waardoor nieuwe mogelijkheden vrij komen om daarna een nieuwe vorm te scheppen.
Event. gaat de inhoud zeer ver terug.
Er zijn thans franse geestelijken, die als arbeider in een bedrijf gaan werken om zodoende contact met hun medemensen te maken. Zij doen dit niet om ze te bekeren tot het katholicisme zozeer, als wel om ze religieus besef bij te brengen.
Wanneer dit besef is weggevallen wordt alles sexueel uitgeleefd.
Dit werk van deze geestlijken is wel in orde.

-o-o-o-
---