Syllabus 6

Cursus: Is het gevaar voor wereldondergang reëel ?

De Russische mens is anders dan wij; hij kent uiteraard het Ik, maar het is niet oppermachtig.
Dit blijkt duidelijk uit de vooroorlogse litteratuur, o.a. Tolstoj en Dostojewski. Er is bewondering voor Europa ("het dierbare kerkhof") en tevens minachting (Europeanen en Amerikanen zijn "machinisten").

Andersom zagen wij de Russen aan voor barbaren en ook Marx had geen goed woord voor hen over.

De Russen bewonderen het verstand allerminst, althans niet in de menselijke verhoudingen. ("Het verstand is een schoft.") Voor hen praevaleert de Wij-gedachte.

Dat de S.U. zich beschouwt als de burcht van het socialisme is dus begrijpelijk, maar het geloof in het marxisme is onrussisch.
Dat zij vijandig staat tegenover China is eveneens begrijpelijk, aangezien daar de idee der permanente revolutie wordt verkondigd, welke idee geheel in strijd is met de ideologische bureaucratie der Russen.

Over China weten wij niet veel, althans niet over het huidige. Wij kennen het Rode Boekje.
De massa praat dit boekje na.
De massa praat overal na.
Regeringen zijn bang voor zelfstandig denkenden. Ondanks die angst liet Chroesjtsjov de werken van Dostojewski herdrukken, behalve "Demonen".

Critiek op de S.U. en China is gemakkelijk, een nieuwe wereld opbouwen is moeilijk. En alles begint verkeerd, want het begin van iets is, wat het nog niet is.
Alles eindigt ook verkeerd; in dat stadium zijn wij in het Westen thans gekomen.

De Russen namen het Wij-gerichte denken van Marx van ons over.
Het Ik als de persoonlijkheid is in de communistische wereld nog niet vrij; bij ons niet meer.
In beide werelden is een zoeken naar verruiming, resp. door bevrijding van het persoonlijke denken en (bij ons) door opheffing van de eenzijdige manlijkheid en integratie met het vrouwelijke Wij.

Beide werelden verkeren in gevaar door innerlijke onvrede en bedreiging van buitenaf.
In het Westen, waar het Ik praevaleert, de klassestrijd en de bedreiging door de derde wereld.
In het Oosten, waar het Wij praevaleert, de ideologische strijd - het Ik dat bewust wil meedoen, de "ketters" - en ideologische oorlogen (aequivalent van de vroegere godsdienstoorlogen).
De geschiedenis herhaalt zich ook op het terrein der ideologieën.

---
70/3