SYLLABUS 3+4

Cursus: Wording des Geestes.

Vanuit de primitieve kunst en religie - die aanvankelijk nog geen religie is - voert de ontwikkeling naar de Griekse kunst en religie en vervolgens naar de Griekse wijsbegeerte, waarin de geest zich voorlopig uitspreekt over zichzelf.

Daarna negeert hij zich tot religieus besef - het christendom - waarin de identiteit van God en Mens word uitgesproken, maar niet begrepen. "Ecce deus, ecce homo".
Ook nu weer kunst, religie en tenslotte wijsbegeerte.

De christelijke religie begint als het katholicisme; verkeert zich aanvankelijk tot denken - het protestantisme - dat echter noch bij Luther, noch bij Calvijn zich kan ontwikkelen.
Beiden achten "Gods woord" de laatste waarheid en wijsheid.

Door het vrije denken af te snijden - wat vroeger Rome reeds had gedaan - kwam het protestantisme niet verder dan tot ethiek en gemoraliseer. In die kringen is de eigengereide hoovaardigheid dan ook geen uitzondering, evenmin als de onverdraagzaamheid.

Tegen de onverdraagzaamheid keerde zich Erasmus, de humanist.
Het humanisme was de herleving van het gedisciplineerde klassieke denken buiten de kerk om.

Humanisme, renaissance, protestantisme vertellen van het heimwee des mensen naar de waarheid, zijn waarheid.

Luther en Calvijn haalden Rome in het protestantisme binnen, doordat zij de bijbel overnamen, zoals deze op de diverse concilies was vastgesteld.
Luther was bovendien van oordeel, dat slechts door middel van zinlijke dingen in de ceremonieën het lijden van Jezus tegenwoordig te maken was,
Calvijn wilde alle zinlijkheid weren: de kale kerk met wit gekalkte muren.
Desalniettemin kwam het zinlijke de calvinistische kerk binnen in de vorm der muziek.

Muziek laat zich begrijpen als bij uitstek geschikt om de godheid gevoelsmatig te ervaren. Muziek is het zich vloeiend en harmonisch voortdurend onzichtbaar stellen en opheffen.

Het wijsgerig denken ontwikkelt zich uit het humanisme, vooral in Frankrijk (Descartes) en in Nederland (Spinoza).
Het Engelse denken interesseert zich slechts matig voor het wezenlijke. Het is vooral op het practische gericht.

Spinoza had gezegd, dat God de ware substantie is, die echter twee zijnswijzen kent, n.l. die van het uitgebreid Zijn (de natuur) en die van het denken (de geest).

Door God als geest te ontkennen wordt het denken atheïstisch: de Franse Encyclopaedisten.
Ter zelfder tijd ontwikkelt Immanuel Kant in Duitsland het denken over het denken, waardoor de bevrijding van de geest eerst werkelijk inzet.

De geest is werkelijk vrij, als hij volslagen "zelfgenoegzaam" is en niets meer ontleent aan de religie, noch aan de natuurwetenschap, en als hij ook geen enkel axioma of hypothese van node heeft.

Dit werd bereikt in de Duitse "idealistische" wijsbegeerte.
Nadien is de wijsbegeerte weer meer en meer verzonken in de spheer van het psychische, waarin de geest verduistert.

---