No. 82 30 April 1945 ------------------------------------------------------------------------- Heden herdenkt H.K.H. Prinses Juliana Haar 36sten verjaardag, den vijf- den en laatsten in ballingschap. Helaas is het Haar nog niet vergund de- zen dag op den Nederlandschen bodem te vieren maar verheugend zal Haar zijn het feit, dat het vaderland bijna bevrijd is, en dat Zij en Haar Koninklijke Moeder spoedig zullen wederkeeren. -o- FRONTNIEUWS. BINNENLAND. De mededeeling van het geall.opperbevel van 24 April j.l. inzake het werpen van levensmiddelen uit vliegtuigen, is gewijzigd en na- der bepaald, dat het inzamelen en verdeelen door onze eigen autoriteiten zal geschieden. De vliegtuigen zullen rood of groen gekleurde lichtfak- kels uitwerpen, en hebben geen bommen bij zich. Gisteren is bij R'dam, den Haag en Leiden 600 ton voedsel neergeworpen, bestaande uit vleesch, vet, suiker en dgl. De Duitsche bevelhebber in Nederland heeft voor de radio verklaard, dat het voedsel overhandigd moet worden aan de Nederl. distributiedienst voor zorgvuldige verdeeling, en dat aan het publiek verboden is de terreinen, waar voedsel wordt neergeworpen, te betreden. Vooral in Den Haag juichte het publiek op straat de vliegeniers uitbun- dig toe. Als de weersomstandigheden het toelaten, wordt heden wederom een lading aangevoerd. WESTFRONT. Bremen is geheel van vijanden gezuiverd. De Britten rukken op langs de Wezer naar de Noordzee. Zij zijn Emden tot op 5 km genaderd en de stad ligt onder artillerievuur. Ten Z. van Hamburg zijn de Britten bij Lauenburg over de Elbe gestoken en hebben een bruggehoofd van 5 km. diep. Zij rukken op naar de Oostzee, teneinde Sleeswijk-Holstein en Denemarken af te snijden. Het 1e Amer.leger heeft zich bij Torgau vereenigd met het 1e Oekrainsche leger. De ontmoeting was buitengewoon hartelijk, er heerschte spoedig een feeststemming; de Russische soldaten verklaarden, dat het de mooiste dag in hun leven was. De legers hebben een gezamenlijk front van 80 km. langs de Elbe.- Het 3e Am.leger heeft Regensburg ver- overd en rukt in Oostenrijk op in de richting van Linz, welke stad door de Russen uit het Oosten word genaderd. Het 7e Am.leger heeft Ingolstadt en Augsburg veroverd en is in München binnengedrongen. De tegenstand in Beieren stort ineen. Aan de Oostenrijksche grens heeft het 7e Am.leger Fluessen bereikt. De Franschen hebben Constanz veroverd en rukken even- eens op naar de Oostenrijksche grens. OOSTFRONT. De strijd in Berlijn nadert zijn einde. De stad is erger ver- woest dan Stalingrad, Warschau of Sebastopol. De Russen zijn op de Alex- anderplatz, hebben het Adolf Hitlerplein bezet en het Anhalter Bahnhof. De lijken der Duitsche soldaten, waaronder zeer vele kinderen, hopen zich op in de straten. Ten Z.O. van Berlijn werd een omsingelde groep ge- liquideerd en 18.000 gevangenen binnengebracht.- Ten W. van Stettin zijn de troepen van maarschalk Rokosovski Mecklenburg binnengedrongen en heb- ben daar o.a. Neu Brandenburg en Friedland veroverd. Ten W. van Berlijn staan de Russen op ongeveer 20 km. van de Amer. stellingen bij Stendal en Dessau. Naar gemeld wordt, hebben kozakken de Elbe reeds op deze punten be- reikt. ITALIE. Het Ital.front stort ineen. De geall. zijn Genua en Milaan bin- nengetrokken, hebben Bergamo en Brescia bezet en zijn tot aan de Zwitser- sche grens doorgedrongen. De vijand in N.W.Italië is nu afgesneden. Bij de Adriatische Zee zijn de stellingen aan de Adige doorbroken en Padua en Vincenza genomen. De Amer.zijn in Venetië doorgedrongen. Naar het N. rukken zij op naar Trient en Bezen. Mussolini probeerde de Zwits.grens te overschrijden, doch werd gearresteerd en is vlgs. bericht uit Milaan standrechtelijk geëxecuteerd met 17 aanhangers. De lijken zijn tentoon- gesteld. VERRE OOSTEN. Britten nog geen 100 km.van Rangoon; bij Irawaddi de petro- leumvelden geheel in handen. Op Luzon zomerresidentie veroverd, op Minde- nao zijn de Am. dwars over het eiland getrokken. Kioesjoe vier dagen door superforten aangevallen.- Himmler's capitulatie-aanbod aan Groot-Brittannië en de Vereenigde Staten geschiedde door graaf Bernadette, den Zweedsche vice-president van het Roode Kruis. Hij had den 21en van deze maand een ontmoeting met Himmler en heeft zich gisteren per vliegtuig met onbekende bestemming haar Noord- Duitschland begeven. -o- -2- POLITIEK OVERZICHT. Twee brandpunten zijn er, waarop onze aandacht gevestigd is, n.l. San Francisco en Berlijn. San Francisco. Terwijl in Europa het werk van den afbraak van het Derde Rijk en daarmede de oorlog vrijwel voltooid is, is men aan de kust van den Grooten Oceaan bijeengekemen om de organisatie van den vrede op te bouwen. Al wat is vastgelegd in het Atlantic charter, Dumbarton Oaks en Jalta komt hier ter discussie voor het forum der wereld. Onze Rijksbelangen zijn bij minister van Kleffens in goede handen. Het is duidelijk wat hij nastreeft: erkenning van Nederland als middelgroote mogendheid, en het tot gelding brengen van de Nederlandsche inzichten inz. de plichten van het lidmaatschap der wereldorganisatie. Wat het eerste punt betreft, merken wij op, dat Z.Exc. zich laat bijstaan door vertegenwoordigers der overzeesche gewesten, waarbij voor Ned.Oost- Indië een Indonesiër zitting heeft. Dit is van belang ook als uiting van den wil van ons volk om de overzeesche gebieden tot gelijkberechtigde leden van het Rijk te verheffen. Wat het tweede punt betreft, wijzen wij o.a. op hetgeen Z.Exc. opmerkt inz. de noodzakelijkheid van beperking der souvereiniteit. Wij hebben deze gedachte in ons blad reeds vroeger uiteengezet, en erop gewezen, dat zonder zoodanige beperking nimmer van een wereldorganisatie sprake kan zijn, omdat een organisatie rechtshierarchie veronderstelt. Waardeering voor ons land blijkt uit de verkiezing van den Heer van Klef- fens in het uitvoerend comité. Wij herinneren er in dit verband aan, dat Nederland reeds weken geleden genoemd werd als de beste vertegenwoordiger voor de kleinere mogendheden. De Nederlandsche delegatie heeft een memorandum ingediend, waarin ge- vraagd wordt bepaalde besluiten van Dumbarton Oaks duidelijk te defini- eeren; in het vredeshandvest de rechten en plichten der staten in het kader van het internationale recht duidelijk uiteen te zetten, en ten- slotte wijziging te brengen in de stemmingsprocdure. De delegatie is van oordeel, dat in geval een procedure aanhangig gemaakt moet worden tegen een der groote mogendheden, deze zelf van de stemming moet worden uitgesloten. Wij vereenigen ons geheel met dit oordeel, omdat niemand rechter moet zijn in eigen zaak. Maar wij meenen te weten, dat destijds door de Groote Drie gezegd werd: als de grooten het niet eens kunnen worden, moet er on- vermijdelijk oorlog komen. Minister van Kleffens zegt dat, wanneer de stemmingsprocedure van Jalta zou worden aangenomen, de kleinere mogend- heden vrij moeten zijn te beslissen of zij, in een bepaald geval mee zul- len doen of niet. Deze redeneering is als aanvulling op het Jalta-voorstel vanzelfsprekend, maar dan komt heel de wereldorganisatie op losse schroeven te staan, is er geen eenheid, geen hierarchie, geen gezag, en blijven wij opgescheept met alle euvelen van den volkenbond. Wij hopen, dat betere resultaten bereikt zullen worden, al kunnen wij ons niet verhelen, dat de haast, welke zich plotseling te San Francisco doet gelden, ons eenigszins doet huiveren. Men spreekt van 2 à 4 weken voor den duur der conferentie. Wij erkennen gaarne, dat de wending der zaken in Europa vele leden ertoe noopt de onderhandelingen te bespoedigen, maar men kan er ook al te veel haast achter zetten. Mogelijk zoekt men een oplossing in commissies, die na afloop der groote bijeenkomst te San Francisco zouden blijven. Wij zullen afwachten en horen. Veel zal afhangen van den goeden wil der mogendheden, den wil tot overeenstemming. Berlijn. Terwijl wij dit schrijven - Zondagmiddag - is de strijd in de vroegere rijkshoofdstad nog niet ten einde, ofschoon wel beslist. De Russen staan in het centrum der stad, die in een puinhoop herschapen is, waarin nog steeds menschen krioelen, vechtend en roovend. Een volslagen anarchie. In het nummer van Vrijdag j.l. deelden wij als onze opvatting meede, dat door Berlijn met de Partij te identificeeren, de val van Berlijn het -3- einde van de oorlog zal beteeken. Deze opvatting is door de feiten bewaarheid. Himmler heeft de capitulatie aangeboden. Wat ons land betreft is ter zelfder tijd de aanvoer van levensmiddelen per vliegtuig toegelaten; Seyss Inquart heeft dus zijn verzet opgegeven, waaruit volgt, dat ook de S.S. ermede accoord gaat. In verband met dit laatste is het van belang, dat Himmler de onvoorwaar- delijke capitulatie aanbood, omdat hij het hoofd is der S.S. - dus ook van die in ons land, die naar wij mogen verwachten, dan ook wel de wapens zullen strekken, wanneer de capitulatie een voldongen feit is. Nog zijn wij niet bevrijd, want nog hangt de capitulatie in de lucht, wegens den eisch van Groot-Brittannië en de Vereenigde Staten, dat zij ook aan de Sovjet-Unie moet worden aangeboden, wat volkomen juist is. Wij meenen echter wel te mogen aannemen, dat Himmler aan de gestelde voor- waarde: capitulatie aanbieden aan de Groote Drie, zal voldoen. Immers heel Duitschland weet reeds van het eerste aanbod; het leeger is volstrekt oorlogsmoede; omtrent Hitler loopt het bericht, dat hij stervende is; van Goering zegt generaal van R(?)itmar, dat hij aanneemt, dat deze reeds ongeveer tien dagen geleden is geëxecuteerd op bevel van Himmler. En deze laatste, opperste chef der Gestapo, rijksleider der S.S. de feitelijke heerser in het Derde Rijk sinds den aanslag op Hitler; opperbevelhebber bovendien den Duitsche binnenlandsche strijdkrachten, bood de capitulatie aan, en deelde dus aan de wereld, incl. de Duitschers mede dat hij den oorlog opgeeft, want al is het capitulatie-aanbod niet aan de Duitschers bekend gemaakt door Himmler, toch weten zij het wel. En dit is het einde. Vanuit Londen vernamen wij de opvatting, dat Himmlers aanbod aan Groot- Brittannië en de Vereenigde Staten met uitsluiting van de Sovjet-Unie, een laatste poging was om verdeeldheid te zaaien tusschen de geallieer- den. Het lijkt ons niet onwaarschijnlijk, dat er nog een factor in het spel is: zijn grenzeloze haat en verachting voor de Russen. Maar hij zal onder het juk doormoeten, want de Groote Drie zijn, zeer zeker in de aangelegenheden den oorlog betreffende, een drie-eenheid. Hoe de zaken in ons land nu verder zullen verloopen is niet precies te zeggen. Wanneer de capitulatie een voldongen feit is, zullen de Cana- deezen en Britten wel zoo snel mogelijk naar het Westen oprukken om den vijand te ontwapenen en het land te bezetten. Eerst dan zijn wij feitelijk vrij. Wij rader met de meeste klem en nadruk aan de discipline te handhaven en de bevelen, welke door de verzetsbeweging t.z.t. zullen worden ge- geven. op te volgen. -o- De Amerikanen hebben den Franschen bevelhebber verzocht om Stuttgart te ontruimen ten behoeve van het 7de Amerikaansche leger. De Franschen hebben dit geweigerd. Zij willen behouden, wat zij hebben, tot de Fran- sche zône bepaald is. Wederom kunnen wij geen bewondering hebben voor dit staaltje van buiten- landsch beleid. Het komt ons voor, dat de Fransche buitenlandsche poli- tiek niet in goede handen is. Zij wordt blijkbaar weer geheel beheerst door wantrouwen. Natuurlijk kan men in plaats van over wantrouwen, ook over voorzichtigheid spreken, maar er is een soort voorzichtigheid, welke bijster veel lijkt op achterdocht, en het komt ons voor, dat dit niet een der beste eigenschappen is om tot samenwerking te komen. Vertrouwen en souplesse lijken ons momenteel betere qualiteiten. Wij be- hoeven niet het standpunt in te nemen, dat alles tusschen de geallieer- den koek en ei is; wij kunnen volmondig erkennen, en doen dat ook, dat er groote belangentegenstellingen zijn, ofschoon nu juist weer niet zoo- zeer tusschen Frankrijk en de overigen. Maar deze tegenstellingen eischen niet, dat men het wantrouwen voorop stelt, want dit beteekent, dat de wil tot samen werking ontbreekt. Desondanks blijven wij wij hopen, dat Frankrijk tenslotte tot het inzicht zal komen, dat momenteel niemand het bedreigt. -o- -4- DUITSCHLAND's ZELFMOORD. Het is een zeldzaam gebeuren in de wereldgeschiedenis, wanneer een volk collectief zelfmoord pleegt, zooals thans het Duitsche doet. "Niet het volk; de partij!" zullen sommigen tegenwerpen. Maar het volk aanvaardde de partij, juichend en vol verwachting; het aanvaardde den oorlog; het aanvaardde de mystieke phraselogie der partij -reeds lang voor de partij bestond, reeds lang voor den vorigen wereldoorlog. Duitschland is het land der zelfmoordenaars. In Duitschland ontroerden de menschen; als zij een gedicht lazen of hoorden, waarin de ondergang van het Duitsche volk als dramatisch toe- komstbeeld werd bezongen. God en Zijn troon kwamen erbij te pas, bene- vens het blanke Duitsche zwaard. Thans gaat deze gevoelswarreling in vervulling, maar erg blank is het Duitsche zwaard niet getuige Buchenwalde en verder Belsen. De honderdduizenden, die zich krijgsgevangen gaven, en de bevolking, die alles apathisch ondergaat, doen in dit zelfmoordproces mee. Want een volk, dat zich niet verzet tegen dergelijke waanzinnige plannen zijner heerschers (en het zich krijgsgevangen geven of apathisch ondergaan, is geen verzet), heeft den wil om te bestaan, om als volk te bestaan, verlo- ren. Millioenen krijgsgevangenen, maar meer millioenen dooden. Steden en dor- pen verwoest. Cultuurmonumenten vernietigd. Bijna alle traditie spoor- loos verdwenen. Industrieën van den aardbodem weggevaagd. Bosschen in brand gestoken of geworpen. Geen schepen; geen transportmiddelen. En honderdduizenden holbewoners. Dezen winter zal hongersnood heerschen in Duitschland. Geallieerde des- kundigen hebben berekend, dat er dan dagelijks ca.5000 menschen van hon- ger zullen omkomen, want de wereld kan Duitschland niet voeden. Zij zal de handen vol hebben aan de slachtoffers van het Derde Rijk, waar de Duitschers alles wegstalen en de productiemiddelen zooveel moge- lijk verwoestten. De Wieringermeer is met zout water geïnundeerd, hetgeen beteekent, dat hij voor den tijd van een paar jaar bedorven is!! Bij de huidige voedselpositie der wereld, zal het voeden en bijvoeden der volkeren buiten Duitschland waarlijk niet eenvoudig zijn. Er heerst voedselschaarschte in alle werelddeelen door een complex van oorzaken, waarvan de oorlog er een is. 5000 dooden per dag door ondervoeding. Het klinkt gruwzaam. In ons land, in de drie provincies, die het hongergebied uitmaken, ster- ven een paar duizend menschen per week door gebrek. Wij hebben den hongersnood niet georganiseerd. Wij hebben onszelf niet vetgemest ten koste van het gebrek van millioe- nen, en van den hongerdood van tienduizenden, Wij hebben Duitschland niet leeggeroofd. Laten wij niet al te gul zijn met medelijden. En zijn rekeningen, die betaald moeten worden. Buchenwalde, Belsen. En elke dag, waarmede de vij- and den oorlog rekt, dezen totaal verloren oorlog, verhoogt zijn schuld en vertraagt het medelijden der wereld: zoo het nog ooit ontwaken kan tegenover een volk, dat mannen en vrouwen levend verbranden laat. -o- Van Buchenwalde en Belsen worden documentaire films gemaakt, die in Duitschland in alle bioscopen gedraaid zullen worden, opdat de Duit- schers niet zullen kunnen zeggen; "Es ist nicht wahr". Zij zullen het tòch zeggen. -o- Onze lezers zullen zich nog herinneren, dat de vijand boven Engeland zg. Baedeker-bombardementen uitvoerde. Steden van hooge cultuurwaarde(kunst- werken) maar zonder eenige militaire waarde, werden aangevallen. Deze steden staan in Baedeker met een driester gemerkt. De bedoeling was de traditioneele Engelschen op een zeer gevoelige plek te raken, maar daarenboven om de Britsche traditie een slag toe te bren- gen. De nazi-barbaren weten zeer goed, dat cultuurmonumenten een groote beteekenis hebben voor de volkziel, omdat zij a.h.w. mijlpalen zijn langs den weg van historischen groei. Het is niet gelukt. De Luftwaffe bezat niet de macht om dit duivelswerk te voltooien. -o-o-o-
