SYLLABUS 4.

Cursus: Wording der Vrijheid.

Het Ik.
Zolang het niet zichzelf tot object maakt, blijft het verstrooid.
Zichzelf tot object makend, is het subject, op en voor zich, vrij.

Zolang slavernij nogelijk is, is het subject nog niet geboren. Enkelen zijn vrij. Er is verschil tussen mensen en mensen en dus wordt de mens nog niet gekend.

Ik is eenheid, concentratie, punt, enkel denkbaar.
In de eenheid van het Ik wordt alles eenheid.
Het Ik is het subject.
Elk ik is het subject.
Dit inzicht is van Duitse oorsprong.

De waarheid is in de eenheid. Het verstand kan echter niet tot de eenheid komen.
In Gemütlichkeit en gezelligheid streeft het ik naar zelfopheffing.

Omdat in Europa het verstand moest zegevieren, kan Europa niet uit zichzelf tot vrijheid komen, al heeft het de vrijheidsgedachte begrepen.

Ik-bewustzijn is Europees zelfbewustzijn.
Wij-bewustzijn is het Russische.

De Russen proberen tot het communisme te komen.
Het begin van iets is, wat het niet is. In Rusland is geen communisme, wat zij overigens zelf toegeven.

Het Marxisme is een begin en formeel.
Voor Marx is het economische alles bepalend voor het geestelijke leven; voor Freud het sexuele.
Beiden komen van de verstandelijkheid niet los en de dialectiek van Marx is verstandsdialectiek.

Van communisme is in waarheid alleen dan te spreken, als iedereen krijgt wat hij nodig heeft voor instandhouding van lijf en leven en voor zelfverwerkelijking en als hij tevens niet meer eist.
Dan is de mens vrij van de heerschappij der begeerten.

Voor de menigte is dit slechts langs de weg der religie te bereiken, waarbij wij nadrukkelijk opmerken, dat voor religiositeit geen hemelgod nodig is.
Een moeilijkheid is, dat de menigte dol is op goden.

Men verwijt de Russen, dat zij atheïstisch zijn, althans hun régime.
De vraag is, of zij ook anti-religieus zijn, zoals wij.
Dostojewski zegt, dat ook de Russische atheïsten diepgelovig en religieus zijn, omdat zij Russen zijn.

---